Een nieuwe EU-richtlijn doet deze maand, juli 2021, haar intreden: het verbod op (bepaalde) single-use plastics (SUP). Hoe pakken de verschillende lidstaten dat aan? Uit onderzoek van NGO’s blijkt Frankrijk uit te blinken, omdat het land verder gaat dan de Europese verplichtingen.

Meer informatie over de SUP-richtlijn: op 3 juli 2019 besloot de EU de richtlijn tegen Single-Use Plastics aan te nemen, die als doel heeft de plastics die het meest in ons milieu worden gevonden stapsgewijs te elimineren. Lidstaten hadden tot 3 juli 2021 om de richtlijn om te zetten in nationaal recht. Het betreft niet alleen een verbod op o.a. plastic bordjes en bestek, maar ook de verplichting om plastic flessen apart in te zamelen, nieuwe labelling aan te brengen op plastic verpakkingen en om bewustwordingscampagnes op te zetten.

Evaluatie van Europese landen

Vier NGO’s (Zero Waste, Surfrider, de Rethink Plastic Alliantie en Break Free From Plastic) hebben de implementatie van de SUP-richtlijn geëvalueerd. Frankrijk staat bovenaan wat die transitie betreft, gevolgd door Estland, Griekenland, Ierland en Zweden; Nederland scoort gemiddeld; onderaan staan Bulgarije, Polen Tsjechië, Roemenië en Slowakije.

Ondanks de koploperrol van Frankrijk, vragen de NGO’s meer aandacht voor de verankering van de richtlijn in decreten. Er zijn controles en sancties nodig voor een effectieve transitie, aldus de onderzoekers.

De weg naar 2040

Frankrijk heeft meer typen plastic verboden dan de EU voorschrijft, o.a. dankzij de circulaire economie-wet die vorig jaar werd aangenomen (daarover lees je hier meer). Naast het verbod op oxo-afbreekbare kunststoffen en bepaalde andere single-use plastics (zoals rietjes, borden, bestek roerstokjes, wattenstaafjes, ballonstokjes, piepschuimen voedsel- en drankverpakkingen en bekers) voegt Frankrijk ook kartonnen bekers met coating toe. Deze blijven toegestaan tot 2026, maar mogen vanaf 3 juli niet meer dan 15% aan plastic bevatten.

Vanaf 2022 verbied Frankrijk ook theezakjes van plastic, plastic verpakkingen van groente en fruit dat minder dan 1,5 kg weegt, plastic om kranten en reclamefolders, en gratis plastic speelgoed bij fastfoodketens. De Franse overheid heeft ook het gebruik van bepaalde producten beperkt, zonder deze te verbieden. Het is bijvoorbeeld niet meer toegestaan plastic flesjes water te gebruiken en uit te delen op culturele en sportevenementen (sinds januari 2021) of in publieke gebouwen en evenementen (vanaf 2022). Stapje voor stapje komt er een geheel verbod, want in 2040 zal Frankrijk alle plastic verpakkingen verbieden.

Een belangrijke manier om deze doelen te bereiken, is door middel van Extended Producer Responsibility (EPR) programma’s. Hiermee zijn producenten of importeurs (mede)verantwoordelijk voor het afvalbeheer van de producten die door hen op de markt zijn (of worden) gebracht. Hoewel Frankrijk de EPR-verplichting voor ballonnen nog niet heeft ingevoerd, ligt het land twee jaar voor op de invoering van een EPR voor sigarettenpeuken. Bovendien heeft Frankrijk het toepassingsgebied van de EPR voor sanitaire wegwerpproducten uitgebreid naar luiers en andere producten, terwijl de EU dit alleen voor vochtige doekjes verplicht.

De SUP-richtlijn schrijft voor dat de lidstaten maatregelen moeten nemen om “een ambitieuze en duurzame vermindering” van het verbruik van bepaalde plastic verpakkingen te bereiken. De NGO’s zijn van mening dat “Frankrijk zeer ambitieus is” met de doelstellingen die in een onlangs gepubliceerd decreet zijn vastgesteld: een vermindering met 20% van eenmalige plastic verpakkingen en een vermindering met 100% van onnodige plastic verpakkingen (d.w.z. die geen essentiële technische functie hebben) over de periode 2021-2025.

Verbeterpunten

Wat nog achterblijft is de gescheiden inzameling van plastic flessen voor eenmalig gebruik. Frankrijk heeft de richtlijn wel omgezet, maar geen statiegeldsysteem ingevoerd. Daarnaast beschikt Frankrijk niet over een nationale bewustwordingsstrategie richting burgers over het gevaar van plastic wegwerpartikelen voor het milieu. Volgens de NGO’s zijn dit cruciale punten om de ambities te bereiken.

Bron: Actu-Environnement, Evaluatie rapport ‘Moving on from single-use plastics: how is Europe doing?’