Fotonica is een belangrijke sector in Frankrijk. Het land telt een aantal belangrijke fotonica-clusters met daarbinnen vele bedrijven, onderwijs- en kennisinstellingen. Naast de grote Franse spelers als Thales, Safran, Essilor en Valeo, bestaat de Franse fotonicasector uit een grote hoeveelheid kleine spelers. 40% van de Franse fotonicaberijven zijn jonger dan 10 jaar. Sinds 2018 is de Franse fotonicasector verenigd binnen één nationale, overkoepelende organisatie, Photonics France. Op 16 mei 2018 presenteerde Frankrijk zijn fotonicaroadmap. Kernbegrippen daarin waren enerzijds zichtbaarheid en anderzijds toenadering tussen de fotonicasector en de toepassingssectoren.
Dit artikel presenteert enkele aspecten uit de Franse fotonicaroadmap gevolgd door de belangrijkste fotonica-hotspots in Frankrijk.
In 2021 zal de Ambassade Parijs samen met RVO en de Nederlandse fotonicasector dieper gaan kijken naar de samenwerkingsmogelijkheden met Frankrijk op het gebied van fotonica.

Fotonica Roadmap Frankrijk
In mei 2018 presenteerde Frankrijk zijn fotonica-roadmap. Deze bevatte twee hoofddoelstellingen:

1. Zichtbaarheid creëren van de Franse fotonicasector in binnen- en buitenland en
2. toenadering creëren tussen de fotonicasector en de toepassingsmarkten.

Deze zes prioritaire toepassingsmarkten werden daarin gehanteerd:
1. Medisch en life sciences;
2. Milieu,
3. Landbouw en agrofood;
3. Mobiliteit;
4. Vaste verlichting;
5. Smart industry; wetenschappelijke instrumenten.

Vijf belangrijke fotonische technologieën kwamen aan bod:
1. laser;
2. visio en beeld;
3. opto- en optomechanica;
4. halfgeleiders en integratie
5. quantumfotonica.

1. Zichtbaarheid

De roadmap geeft aan dat de sector moet werken aan de verbetering van de zichtbaarheid.
Daarom werd in april 2018 de landelijk overkoepelende organisatie ‘Photonics France’ opgezet, een fusie van twee bestaande maar weinig zichtbare organisaties. De leden zijn de regionale hubs
– ALPHA – Route des Lasers & des Hyperfréquences (RLH),
– Cluster Lumière,
– Photonics Bretagne,
– Minalogic,
– Hub Optics & Photonics/Systematic,
– Pôle des Microtechniques,
en de nationale organisaties Société Française d’Optique en Club Laser et Procédés.
Deze hubs worden verderop besproken. Zodoende ontstond er een duidelijke structuur in de sector.

Verder stelt de roadmap dat de term ‘fotonica’ zijn intrede moest doen in schoolboeken en ook elders meer gebruikt dient te worden. De fotonicasector groeit hard, er dreigt dan ook een tekort aan competente en goed opgeleide mensen te ontstaan. Scholing staat dus ook op de agenda. Het opleidingsaanbod moet verbeterd worden.
Een belangrijke schakel tussen de industrie en het onderzoek zijn de zogenaamde ‘plateformes technologiques’, technologische platforms. Via deze platforms kunnen nieuwe concepten of procedés ontwikkeld worden en daarmee de toepassing van fotonica.
In Frankrijk geschiedt een belangrijk deel van de technologie-overdracht via deze platforms. Er zijn er die onafhankelijk zijn zoals bijvoorbeeld de zogenaamde ‘Centre de Ressources Technologiques’ (CRT). Andere zijn meer geïntegreerd zoals academische laboratoria die vaak toponderzoeksopstellingen in beheer hebben die tijdelijk aan bedrijven uitgeleend kunnen worden.
Zoals ook bijvoorbeeld de zogenaamde toplabs ‘EQUIPEX’, gefinancierd uit de ‘programmes d’investissements d’avenir’ (PIA).
De fotonicaplatformen zijn meestal gespecialiseerd in een thema, hieronder enkele voorbeelden:

 Centre de Ressources Technologiques’ (CRT):
IREPA LASER (Illkirch-Graffenstaden), Photonics Bretagne/PERFOS (Lannion), ALPhANOV, (Bordeaux), Institut Maupertuis (Rennes) …

 Gedeelde platforms van academische onderzoekslabs en Equipex:
Platinom (Limoges), Fibertech (Lille), PEMOA (Marseille), Persyst/CCLO (Lannion), ManuTech USD (Saint-Étienne), EXTRA (Montpellier) …

Deze platforms moeten beter gestructureerd en gecoördineerd worden, aldus de roadmap.

• Toenadering tussen de fotonica en de toepassingssectoren en -markten
  De tweede belangrijke doelstelling van de Franse roadmap was dat de industrie en het universitair onderzoek hun banden met de sectorale platforms en met de toepassingssectoren aanhalen zoals agrofood, automotive, etc.

Met de komst van glasvezel heeft de fotonica een ommekeer  beleefd: glasvezel, maar ook lasers, sensors en een hele serie componenten werden ineens in grote series gemaakt waardoor er twee fenomenen ontstonden:
1. miniaturisatie en
2. daling van de kosten.
De toepassingssectoren zijn daarop begonnen de componenten die aanvankelijk voor de telecom waren bedoeld, te gebruiken en de toepassingen ervan aan te passen aan andere sectoren. Dit verschijnsel gaat tot vandaag de dag door: camera’s voor mobiele telefoons zijn minuscuul, kosten maar een paar euro en worden in drones geïntegreerd. Parallel daaraan zijn nieuwe maatschappelijke behoeften ontstaan: voedselveiligheid, autonomie en veiligheid van transport, energiebesparing, milieubehoud, preventieve geneeskunde ….
Fotonica biedt dan ook ongekende kansen die uit deze twee verschijnselen voortkomen: waarschijnlijk is fotonica de enige technologie die instrumenten kan maken die tegelijkertijd licht zijn, relatief goedkoop en slim om aan nieuwe behoeften te beantwoorden zoals het meten van de luchtkwaliteit, het voortijdig opsporen van kanker of de in vivo behandeling van ziekten.
Maar hiervoor moet de fotonica-industrie zich omvormen tot een leverancier van oplossingen in plaats van een componentenleverancier en luisteren naar de wensen van de klanten, zo waarschuwt de Franse roadmap.

In 2014 heeft een studie voor het Franse ministerie van industrie de meest veelbelovende (eerder genoemde) toepassingssectoren gedefinieerd voor de Franse fotonica-industrie:

1. Medisch en life sciences;
   2. Milieu,
   3. Landbouw en agrofood;
   4. Mobiliteit;
   5. Vaste verlichting;
   6. Smart Industry en wetenschappelijke instrumenten.

De twee sectoren “Defensie/veiligheid/Ruimtevaart” en “Grote wetenschappelijke instrumenten” werden als voldoende sterk beschouwd en behoefden geen specifieke actie, aldus de studie.
De roadmap heeft nader gekeken naar de zes prioritaire toepassingsmarkten en deze gekruist met 5 fotonische technologieën: imaging en visio, lasers, optiek en opto-mechanica, nanofotonica en integratie en quantumfotonica. Hieronder een samenvatting daarvan.

Toepassingsmarkten

Milieu

Belangrijkste uitdagingen: milieuproblematiek is heel ingewikkeld. Maar fotonica is juist de wetenschap van het complexe meten.

Hoofdthema’s: Geavanceerd meten van complexe producten, Contactloos meten, Analyse van grote oppervlakten, Chemische en biologische analyses, detectie van stofdeeltjes.

Sleuteltechnologieën: : Beeldverwerking, Lasers, Optiek en micro-optiek, Biosensoren, UV (LED)bronnen, Röntgen, Gamma, Geavanceerde instrumenten.

Landbouw en agro-foodindustrie

Belangrijkste uitdagingen: De fotonica levert nu al middelen om de concurrentiekracht van de sector op ieder niveau te vergroten: sensoren dichtbij, op het veld, op productielijnen, beelden via satelliet of drones, innovatieve beeldverwerkingsmethoden. Neem bijvoorbeeld het meten van suiker in een appel, deze informatie is voor iedere soort appel anders…

Hoofdthema’s: Kwaliteitsmetingen, ziekten opsporen, bodemanalyses en -behandeling.

Sleuteltechnologieën: UV, röntgenstralen, spectroscopie en beeldverwerking.

Medisch en life sciences

Belangrijkste uitdagingen: De moderne gezondheidssystemen worden geconfronteerd met een dubbele uitdaging : de veroudering van de bevolking (kanker, dementie…) en de transformatie van onze levensstijl (diabetes, hart- en vaatziekten…). Met fotonica kunnen we betere preventie doen, betere analyses en operaties uitvoeren en tevens realtime en gepersonaliseerde analyses. De eerste uitdaging is de snelle en exacte detectie van ziekten, de tweede is die van het ter plaatse -dichtbij de patiënt- testen.

Hoofdthema’s: Oogheelkunde, medische analyse, beeldverwerking en diagnose

Sleuteltechnologieën: lasers, optiek en micro-optiek, biosensoren

Smart Industry

Belangrijkste uitdagingen: De industrie wil steeds beter, sneller en minder kostbaar produceren met minder grondstoffen, minder verspilling, via slimme methoden, inclusief kleine series tegen lage kosten. De uitdaging zit hem in het vergroten van de betrouwbaarheid van het proces, het verbeteren van de controles op de productie en de time-to-market verlagen. Maar ook de sociale en milieu-verantwoordelijkheid is een grote uitdaging. Natuurlijke hulpbronnen moeten behouden blijven, er dient minder energie verbruikt en het werk voor de werknemers moet verlicht worden. De fotonica biedt oplossingen voor al deze vraagstukken: *Sensors voor traceerbaarheid en kwaliteitscontrole *Lasers en de inzet van 3D-printing, sterilisatie zonder chemie *Sensoren en pointers om te helpen bij het assembleren, robotiseren, produceren *Geavanceerde verlichting, licht dat geen warmte afgeeft of licht dat verwarmt *Hulp bij het ontwerpen, bij het onderhoud, VR De Franse fotonica biedt kansen op opkomende markten, maar het land is niet industrieel marktleider zoals de VS of Duitsland. Frankrijk heeft een gebrek aan fotonische integrators. Frankrijk heeft lasers ontwikkeld en belangrijke stakeholders op het gebied van 3D printing gegenereerd. Ook heeft het land een grote kennis op het gebied van niet conventionele imaging afkomstig van de defensie en de ruimtevaart. De Franse fotonicasector moet stappen zetten om toenadering te zoeken tot de grote Franse bedrijven die marktleiders zijn op toepassingsmarkten zoals Renault, Stellantis, Saint-Gobain Alstom, Schneider, …, om beter hun behoeften te begrijpen en ze aan te zetten om nieuwe oplossingen te testen. De extreme personalisatie van productie is een sterke opkomende vraag. Die tendens verlaagt het voordeel van de lage lonenlanden. De fotonica heeft een zeer goede positie voor die ontwikkeling, als industrie maar ook als toeleverancier.

Hoofdthema’s: traceerbaarheid, kwaliteitscontrole, 3D printing, niet destructieve controles, kleine en middelgrote series, precisie-assemblage, robotica.

Sleuteltechnologieën: lasers voor de productie en voor controle, bronnen met allerlei golflengtes, lichttransport, imaging, spectroscopie, niet destructieve controle, fotonische sensoren.

Vaste verlichting

Belangrijkste uitdagingen: sinds ruim tien jaar hebben de LED’s in korte tijd de klassieke lichttechnologie vervangen dankzij hun energiezuinigheid. Met LED’s kun je echter het hele lichtconcept herinrichten. Want in combinatie met sensoren, met electronica, communicatiemiddelen en software, kun je slimme verlichting bouwen, die de gezondheid of het reisconfort kan verbeteren terwijl de energierekening daalt. Frankrijk hoort weliswaar niet tot de top voor wat betreft LED’s, maar het land bezit een excellente industrie met Legrand, Schneider, Saint-Gobain, Effilux, Lucibel, de designindustrie …, om de LED’s op allerlei markten te integreren: de industrie, de bouw, de diensten- en particulierensector.

Hoofdthema’s: Verlichting op maat – Controle van spectra – Milieusensoren – Integratie – Smart Lighting – Duurzaamheid en recyclebaarheid – LiFi.

Sleuteltechnologieën: Kleuren op maat –  Integreerbare sensoren in licht – Electronica en embedded software – Optiek op maat

Transport en mobiliteit : luchtvaart, spoor, maritiem, openbaar vervoer, automotive

Belangrijkste uitdagingen: Mobiliteit is een zeer breed begrip. Maar waar het gaat om technologische behoeften met betrekking tot fotonica, hebben alle soorten mobiliteit dezelfde punten gemeen: Behoeften aan geavanceerd licht, optische communicatie, sensoren voor autonomie en veiligheid, licht en sensoren voor dashboard en interface, assistentie bij onderhoud, communicatiesystemen tussen voertuigen en infrastructuur. Maar ook zijn er verschillen in productievolume, materiaalkosten, complexiteit van materiaal, levensduur, regelgeving, veiligheid… Daar kan de fotonica-industrie van profiteren: de eerste LIDAR-technologie (radar lasers), essentiële sensoren voor autonoom rijden, worden momenteel in trucks ingebouwd, terwijl ze te duur zijn voor persoonsvoertuigen. De LIDAR’s zullen beetje bij beetje geoptimaliseerd worden voor een industrie met grote volumes als de automotive-industrie.

Hoofdthema’s: slimme geïntegreerde verlichting, sensoren voor assistentie bij het rijden en voor autonomie, sensoren voor veiligheid, nieuwe interfaces, optische communicatie, sensoren voor de geïntegreerde surveillance van materialen en structuren.

Sleuteltechnologieën: Lasers, geïntegreerde fotonische sensoren, LEDs, LIDARs, glasvezel en optische vezels en sensoren.

Fotonische toptechnologieën

Imaging en visio

Belangrijkste uitdagingen: Imagingtechnologie heeft een ongelofelijke groei doorgemaakt de afgelopen decennia, dankzij miniaturisatie, kostenverlaging van camera’s en de integratie in telefoons. Alle sectoren hebben ervan geprofiteerd.   Parallel daaraan hebben de defensie, ruimtevaart en wetenschappelijk onderzoeksectoren ook de cameramogelijkheden sterk uitgebreid. De imagingsector staat nu aan de vooravond van een derde fase waarbij deze nieuwe mogelijkheden voor camera’s mogelijk worden gemaakt. Deze uitdaging is tweeledig : de camera’s moeten tegen lage kosten worden gemaakt, voor alle spectrale banden, van infrarood tot röntgenstralen. Ook moeten er architecturen gebouwd worden om de datastroom terug te brengen en middelen om de miljarden pixels en beelden te verwerken. Deze uitdaging betreft tegelijkertijd hardware als software, in combinatie met de exploitatie van nieuwe middelen die gebruik maken van AI.

Hoofdthema’s: beeldverwerking, multi en hyperspectraal, industrialisatie van detectors, miniaturisatie van camera’s, begrip van toepassingsbehoeften.

Sleuteltechnologieën: Analyse en digitale verwerking, hybridatie, microlenzen, nieuwe detectiematerialen, quantum dots, AI

Lasers

Belangrijkste uitdagingen: Sinds de uitvinding van de laser meer dan 50 jaar geleden, is er een grote variëteit aan lasers ontstaan, van de telecomlaser tot de Petawattlaser, even groot als een flatgebouw. Frankrijk heeft dankzij zijn internationaal erkende onderzoek rond lasers marktleiders op nichemarkten weten te creëren zoals de korte impulslasers. Ook beschikt Frankrijk over een rijk netwerk aan mkb actief op het gebied van lasers. Maar Frankrijk heeft geen grote marktleiders op de grootste industriële toepassingsmarkten voor lasers voorgebracht. Wel beheerst het land de hele technologieketen om competitief te zijn op bepaalde segmenten die sterk groeien. Frankrijk is sterk bijvoorbeeld op het gebied van glasvezellasers (Lasers à fibres) die veel in de geneeskunde en life sciences gebruikt worden. Ook is Frankrijk marktleider in zeer sterke lasers en systemen voor wetenschappelijke toepassingen. Daar zou echter meer uit moeten kunnen komen.

Hoofdthema’s: : toepassingen van glasvezellasers, toepassingen van zeer krachtige lasers, assemblagetechnologieën, optische kristallen en componenten, metrologie

Sleuteltechnologieën: glasvezellasers, zeer krachtige (Petawatt) lasers, optische componenten, bundels op maat

Optiek en optomechanica

Belangrijkste uitdagingen: de optomechanische industrie verenigt componentenmakers en fabrikanten van kleinere optische opstellingen. Dit is in Frankrijk een dynamische industrie, die wordt aangevoerd door de micro-elektronica, de medische industrie, telecom, maar ook de projecten met zeer grote lasers (Lasers Mégajoule, ELI, …). Frankrijk heeft een goede positie op kleine en middelgrote volumes met sterke toegevoegde waarde. Maar er is in Frankrijk een gebrek aan machinebouwers die automatisering en robotisering van de productie kunnen ontwikkelen. Toch is er grote vraag naar optische verpakkingsmachines, automatische precisie-assemblage van hybride componenten optisch/electronisch (bv in de telecom) of optische precisie 3D printing.

Hoofdthema’s: automatisering en precisie-assemblage, productie, design en freeform productie, optisch design.

Sleuteltechnologieën: freeform, precisiepositionnering en -assemblage, adaptieve optiek, metrologie, dunne lagen.

Nanofotonica en integratie

Belangrijkste uitdagingen: De nanofotonica bevindt zich nog sterk op universitair niveau. Het zal naar de industrie gaan als we componenten kunnen integreren in complexe systemen. Frankrijk heeft onderzoek van hoog niveau en enkele industriële marktleiders, hoewel het industriële ecosysteem flink heeft geleden onder de telecomcrisis in de jaren 2000, en bepaalde activiteiten zoals packaging gebeuren nu in Azië. De geïntegreerde fotonica beslaat markten van grote volumes met weinig marge. Maar ook zijn er veel nichemarkten waarop Europa en Frankrijk kansen hebben. Maar dit op voorwaarde dat er geïnvesteerd wordt om de integratie-, assemblage en packagingkosten te doen dalen. Ook interessant is de integratie van heterogene componenten waarbij CMOS/silicium wordt gecombineerd met andere materialen type III-V of II-VI.

Hoofdthema’s: fotonica op silicium, heterogene integratie, nieuwe karakteriseringsmethoden, productie van kleine en middelgrote series

Sleuteltechnologieën: Automatisering, precisie-assemblage, instrumenten voor de karakterisering van een wafer en van componenten

Quantum fotonica

Belangrijkste uitdagingen:   De quantumfotonica en –optiek is een onderzoeksgebied dat zeer in de belangstelling staat. De EU is ook bewust van het belang ervan, getuige het ‘Quantum Manifesto’ waarna het flagship-onderzoeksprogramma rond quantum is opgestart. Landen als het VK, Denemarken, Zweden, Nederland, Duitsland, Canada, China en de VS hebben hun eigen nationale programma’s gelanceerd. Frankrijk deed dit in januari 2021. Frankrijk beschikt over een zeer rijk ecosysteem van onderzoekslaboratoria die bij de beste ter wereld horen (met 2 Nobelprijzen) en een groot aantal startups die produkten aanbieden op quantumtechnologie gebaseerd. Ook grote bedrijven doen hun eigen onderzoek en kijken naar mogelijke toepassingen voor quantumcommunicatie en quantumsensoren. Deze sector is nog in een prospectief stadium, maar de Franse stakeholders zijn uitgenodigd actief mee te doen aan het Europese flagship.

Fotonica hotspots in Frankrijk

Photonics France
De landelijke federatie heet –sinds bovengenoemd Fotonicaplan, 2018 – Photonics France. Photonics France heeft 180 leden , dit zijn startups, MKB, grote bedrijven, fabrikanten, distributeurs, onderzoekslaboratoria, onderwijsinstellingen, maar ook de verenigingen en clusters vallen onder Photonics France, wat de zichtbaarheid van het Franse fotonicalandschap sterk ten goede komt. Deze leden zijn samen goed voor een omzet van 2,4 miljard euro en 18.500 banen. Photonics France wordt voor 80% gefinancierd uit de bijdragen van de leden.
Om lid te zijn van Photonics France, moet een organisatie in Frankrijk gevestigd zijn.

Fotonica in Frankrijk
Een recente studie van juni 2020 (data van 2018) geeft aan dat er in Frankrijk zo’n 1050 bedrijven zijn die fotonische componenten en systemen maken voor allerlei toepassingen. Jaarlijks neemt het aantal bedrijven met 5% toe. De totale omzet in 2018 bedroeg 19 miljard euro. 73.000 werknemers zijn werkzaam in deze bedrijven. De studie stelde vast dat de fotonica-omzet 6 keer zo hard gegroeid is tussen 2013 en 2018 als de omzet van de Franse industrie breed.

De belangrijkste fotonicamarkten in Frankrijk (zie bovengenoemde studie) zijn:
-Fotonica-componenten en –materialen
-Milieu en Energie (inclusief verlichting/gebouwen)
-Gezondheid en well being
-Telecom en quantum
-Defensie en veiligheid
-Distributeurs

Online Europese meeting 11 mei 2021
Photonics France organiseert een serie photonics online meetings. Op 11 mei vindt een Europese editie plaats waar PhotonicscsNL als spreker te gast zal zijn.

Regionale fotonica hotspots in Frankrijk

Regio Parijs, Ile-de-France

Cluster (Pôle de Compétitivité) Systematic, Paris Region Deep Tech Ecosystem
Systematic is een Franse zogenaamde ‘Pôle de Compétitivité’ die zichzelf definieert als het Europese deeptechcluster. Het is een ecosysteem in de grote Parijse regio Ile-de-France met zo’n 900 leden. Systematic heeft 6 technologiehubs gedefinieerd en 3 maatschappelijke uitdagingen. Een van de drie hubs is de Optics & Photonics Hub. Zie hier onder.

De technologiehubs zijn geclusterd rond de volgende thema’s:

-Data science en AI
-Cyber en veiligheid
-Digitale infrastructuur en IoT
-Digital engineering
-Optics & Photonics
-Open Source

Een Pôle de Compétitivité in Frankrijk is een cluster rond een bepaald thema in een bepaalde regio met daarin bedrijven, kennis- en onderzoeksinstellingen met een kleine governance. De meeste pôles zijn internationaal actief. Het doel ervan is dat er R&D samenwerkingsprojecten worden opgezet tussen de leden. De beste projectvoorstellen krijgen financiering uit een nationaal, interdepartementaal fonds.
Buitenlandse partijen kunnen in principe deelnemen aan dergelijke consortia maar komen, een uitzondering daargelaten, niet in aanmerking voor de funding. Daarvoor moet een bedrijf of kennisinstelling een Franse vestiging hebben.

De technologiehubs en maatschappelijke uitdagingen van Systematic:

Site (geheel franstalig)

Hub Optics & Photonics, Ile de France, onderdeel van de cluster Systematic

Hub Optics & Photonics is onderdeel van de cluster (pôle de compétitivité) Sytematic in de regio Ile-de-France, dat wil zeggen Parijs met de zeven daaromheen gelegen departementen.

Hub Optics & Photonics heeft twee doelstellingen:

1. Aantonen dat de regio ile-de-France bij de wereldtop hoort op het gebied van fotonica:
   – Door de promotie van de spelers, bedrijven, onderwijs- en kennisinstellingen, etc.
   – Door fotonica te valoriseren via Open Innovation-initiatieven,
   – Door onderzoek- en innovatieprojecten te initiëren die leiden tot oplossingen voor de markt,
   – Door de grote onderzoeksfaciliteiten en platforms in de regio beter te valoriseren,
   – Door de aantrekkelijkheid van de startups en mooie mkb’s te verhogen.
2. De fotonica verweven met de andere deep tech-acteurs met als doel het vinden van toegang tot de markt, maar ook voor het vinden van talent, voor de zichtbaarheid en voor de promotie van ondernemersgeest.

Zuid-Frankrijk

Optitec

De pôle Optitec is een pôle de compétitivité in Zuid-Frankrijk, met kantoor in Marseille, gewijd aan innovatieve technologieën die licht gebruiken om fotons te genereren, te verzenden, te detecteren, te verzamelen of te versterken, met vijf toepassingsdomeinen :

-Veiligheid, defensie en grote wetenschappelijke instrumenten
-Gezondheid en levenswetenschappen
-Industrie 4.0
-Stad en slimme mobiliteit
-Digitale landbouw

Optitec heeft 220 leden en partners, goed voor een omzet (2017) van 3 miljard euro. 75% van de R&D programma’s waren succesvol. In vijf jaar tijd werden 70 startups opgestart.

Optitec biedt een duidelijke, Engelstalige website.

Nouvelle Aquitaine, regio Bordeaux

Alpha RLH (Route des Lasers et Hyperfréquences)
Photonics and Microwaves Competitiveness Cluster in Nouvelle-Aquitaine

Ook Alpha-RLH, gespecialiseerd in o.a. lasers, is een zogenaamde pôle de compétitivité net als Minalogic. De belangrijkste spelers in het ecosysteem rond Bordeaux zijn:

• De universiteiten van Bordeaux, Limoges, Poitiers, Pau, Pays de l’Adour en La Rochelle,
  – de kennisinstellingen CNRS, CEA, INRIA en hun universitaire labs (CELIA, IMS, LOMA, LP2N, LCTS PPRIME, SPCTS, XLIM, etc.), het Lasers and Plasma Institute (ILP), HAVAE, CeReS, etc.
  – Het XLIM/SPCTS Labex (Sigma-Lim) in Limoges (specifiek rond keramiscshe materialen en componenten, communicerende, embedded, veilige en slimme systemen) en het world-class LAPHIA Center of Excellence for laser sciences and technologies in Bordeaux, waar meer dan 570 high level onderzoekers werken.
• Verder ingenieursopleidingen als de engineering schools Bordeaux INP, Institut d’Optique Graduate School, ENSAM, ENSIL, ESTIA, etc.
• Ook is er het PYLA Training Center in Bordeaux, met meer dan 40 trainingen en opleidingen rond allerlei thema’s gerelateerd aan lasers, optics, fotonica en toepassingen.

Engelstalige website.

Regio Auvergne-Rhône-Alpes

Cluster Minalogic

Minalogic is een belangrijke Pôle de Compétitivité, met een ecosysteem rond Grenoble maar met sterk internationale uitstraling. De pôle focust op micro- en nano-electronica, fotonica, software en content & uses.

Minalogic werkt aan de volgende toepassingsmarkten:
Healthcare, Industry 4.0, Aerospace & Defense, Medias & Entertainment, Mobility & Transport, Retail & Distribution, Farming & Food industry, Energy & Environment, Finance & Insurance, City & Buildings, Digital Infrastructures, Consumer goods.
Van de meer dan 400 leden van Minalogic is 86% bedrijf (73% startups en mkb), 6% kennisinstelling en universiteit, 2% lagere overheid, 4% regionale ontwikkelingsmaatschappijen, 3% banken en private investeerders.
Minalogic is altijd aanwezig op ‘Laser World of Photonics’ in München (nu uitgesteld naar april 2022).

Een belangrijk event van Minalogic vindt plaats op 27 mei 2021: de Minalogic Business Meetings, een dag met B2B meetings tussen grote technologie-afnemers en technologie-aanbieders. Een interessante kans om zich in Frankrijk te presenteren, dit jaar digitaal of fysiek, naar keuze. Wij kunnen op verzoek een kortingscode geven zodat Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen zich voor het Minalogic-ledentarief kunt registreren.

Website (Engelstalig) van de pôle MINALOGIC.

Regio Bretagne

Photonics Bretagne

Photonics Bretagne is een cluster (zonder het officiële label ‘pôle de compétitivité’) dat innovatie, industriële en technologische ontwikkelingen van zijn leden ondersteunt met als doel economische groei en werkgelegenheid in Bretagne.

Ter illustratie: Photonics Bretagne heeft deelgenomen aan het H2020 project EPRISE, “Empowering Photonics through Regional Innovation Strategies in Europe”, (2016-2019) geleid door OPTITEC met daarin acht clusters en platforms op het gebied van Life Sciences op de markten Medical Technologies, Pharmaceuticals, Agriculture and Food.

More information

Ook zit Photonics Bretagne in twee Interreg-programma’s.

INTERREG EUROPE STEPHANIE (2017-2021), met betrekking tot ruimtevaarttechnologieën gebaseerd op fotonica.

Meer informatie Interreg STEPHANIE

INTERREG NORTH WEST EUROPE OIP4NWE (2018-2022), met betrekking tot integrated photonics circuits, met tevens een sterke Nederlandse deelname. Het doel van dit project is om een open access pilot line te bouwen, in de NanoLab@TU/e cleanroom facility van de TU Eindhoven, die door Europese mkb’s gebruikt kan worden. Uit Nederland zitten SMART Photonics, VTEC Lasers & Sensors, Technobis Fibre Technologies en Photon Delta in dit project.
Photonics Bretagne bezit het zogenaamde ‘Photonics Park’ dat in 2017 op een terrain in Lannion, dat voorheen van Alcatel was, werd gebouwd, een ‘ Silicon Valley’ voor de glasvezel. Bedrijven als Xerox, Cristalens, Exfo Optics, Radio Frequency system, Iris Télécommunication en Oxxius hebben zich er het eerste jaar al gevestigd.

CLP, Club Lasers et Procédés

De Club Lasers et Procédés is een heel andere organisatie. Het is een onafhankelijke netwerkorganisatie zonder winstoogmerk voor bedrijven, clusters en kennisinstellingen actief op het gebied van industriële lasers.
Eerdergenoemde clusterorganisaties en pôles de compétitivité zijn lid van de CLP.
De leden van de CLP zijn hier te vinden.

Conclusie en mogelijke samenwerking Frankrijk-Nederland

Frankrijk is evenals Nederland een land dat sterk is op het gebied van fotonica. Beide landen draaien mee in de kopgroep, samen met Duitsland en het VK. De investeringen in Frankrijk liggen door de grootte van het land echter hoger.
Nederland staat op het gebied van productievolume in Europa op de tweede plek, Frankrijk op de derde plaats. Qua productietechnologie is Nederland leidend en qua veiligheid zijn het VK en Frankrijk leidend. Nederland heeft een jaarlijkse groei in het productievolume in fotonica doorgemaakt van 13,2% (2005-2011). Tussen 2011 en 2015 was dit 1,7%. In Frankrijk was de groei over dezelfde periode 2,2%.
Nederland heeft een leidende positie opgebouwd in de fotonicatechnologie en met name in de geïntegreerde fotonica. Binnen Nederland wordt de fotonica ontwikkeld bij onder andere Photonics NL, PhotonDelta (een publiek-private samenwerking om het ecosysteem op het gebied van geïntegreerde fotonica te versterken), het Dutch Optics Centre en het Photonic Integration Technology Center (PITC). Nederland bezit een ecosysteem met waardeketens op het gebied van geïntegreerde fotonica om fotonische chips te produceren tegen lage kosten.

Nichemarkten, geïntegreerde fotonica en produceren tegen lage kosten lijken dus competenties die in Nederland aanwezig zijn en die in Frankrijk volgens de roadmap verterkt dienen te worden. Waarschijnlijk zijn er meer van dergelijke complementaire situaties, en ook andersom.

Innovatiemissie Fotonica Frankrijk 2021
Dat gaat de Ambassade Parijs in 2021 samen met de sector en RVO in het kader van een innovatiemissie fotonica onderzoeken.
Interesse? Wij horen het graag: par-ia@minbuza.nl

Bron: Franse fotonicaroadmap (Franstalig), mei 2018