door Duurzame innovatie en infrastructuur

Frankrijk: tracing app ‘Stop Covid’ zorgt voor commotie

De Franse regering heeft deze week voor het eerst officieel de mogelijkheid van een tracing app opgebracht. De regering wilde daarbij vooral een aantal punten op de i zetten. In een interview met Le Monde van 8 april jl hebben de Minister van Gezondheid Olivier Véran en de staatssecretaris van digitale zaken Cédric O uitgelegd waartoe deze app zou kunnen dienen en hoe hij werkt. Daarbij zijn beiden zeer terughoudend gebleven voor wat betreft de werkelijke doelmatigheid van de app.

Op vrijwillige basis
“Het principe is simpel. De app wordt op vrijwillige basis geïnstalleerd. Als twee personen in de buurt van elkaar komen, op een bepaalde afstand en gedurende een bepaalde tijd, registreert de telefoon de gegevens van de andere persoon in zijn geschiedenis. Als een persoon positief getest wordt, ontvangen de personen die in zijn buurt zijn geweest automatisch een bericht. Om dit te bereiken, wordt uitsluitend naar Bluetooth-technologie gekeken. Exploitatie van persoonlijke geolokalisatiegegevens is uitgesloten”, aldus Olivier Véran.

De ontwikkeling van de app, ‘Stop Covid’ geheten, is nog nauwelijks echt begonnen. Deze opdracht zou sinds een paar dagen aan een taskforce toevertrouwd zijn zonder dat er een deadline is vastgesteld.
Cédric O voegt toe: “We weten niet zeker of alle technologische barrières overkomen kunnen worden want de Bluetooth-technologie is niet ontwikkeld voor het meten van afstanden tussen personen. We gaan in een later stadium besluiten of de app geschikt is om op grote schaal gebruikt te worden of niet.”

Europees project; INRIA in de lead voor Frankrijk
De task force die door het Institut national de recherche en informatique et en automatique (Inria) geleid wordt bestaat uit onderzoekers en softwareontwikkelaars uit publiek en privé. De ontwikkeling van een dergelijke app kost zo’n drie à zes weken.
Het Staatssecretariaat voor Digitale Zaken heeft laten weten dat het in feite gaat om een Europees project, opgezet door een groep Europese onderzoekers, PEPP-PT geheten, dat staat voor Pan-European Privacy-Preserving Proximity Tracing. Dat project is vorige week gestart door het INRIA in Frankrijk, samen met de Ecole Polytechnique Fédérale de Lausanne en het Duitse instituut Fraunhofer Heinrich Hertz. Het consortium beoogt een app te bouwen die de publieke vrijheden maximaal respecteert, onder andere door het anonimiseren van de opgehaalde data.

In Frankrijk staat dit project onder toezicht van het staatssecretariaat voor Digitale zaken en het Ministerie van Gezondheid. Het kennisinstituut INRIA tracht een prototype-app te ontwikkelen in nauwe samenwerking met de andere Europese teams. Het INRIA wordt hierin bijgestaan door het Agence nationale de la sécurité des systèmes d’information (Anssi) en de direction interministérielle du numérique (Dinum), teneinde de resilience en de veiligheid ervan te garanderen.

Open source, deelname op vrijwillige basis en GDPR-proof
De app zal open source zijn, op vrijwillige basis gebruikt worden en voldoen aan de Europese GDPR-richtlijnen. De technologie wordt gebaseerd op Bluetooth met opslag van persoonsgegevens van personen die in de nabijheid zijn gepasseerd, direct op de telefoon (niet in de cloud), met een bewaartijd van de data die zeer beperkt is in de tijd. Cédric O benadrukte nogmaals dat er nog veel onzekerheden bestaan over de technologische haalbaarheid en over de sanitaire efficiëntie van een dergelijke app.
De wetenschappelijke raad die sinds het begin van de crisis in Frankrijk benoemd is, heeft overigens ook in een bericht op 2 april laten weten dat het voortzetten van de huidige lockdown voorlopig het belangrijkste instrument is op weg naar een eventuele versoepeling ervan. Een app zou wellicht in een volgend stadium een aanvulling kunnen zijn op weg naar een volledige lockdown.

Reacties
Pleitbezorgers voor publieke vrijheden hebben het concept sterk bekritiseerd, maar ook binnen de parlementaire meerderheid bestaat geen unanimiteit voor de mogelijke inzet van de app, ook al zou dit op basis van vrijwilligheid zijn. Ook de gedeputeerde Paula Forteza, die begin dit jaar nog een rapport over quantumtechnologie aan de Franse regering presenteerde, is fel tegen omdat het volgens haar ‘illegaal’ is en inefficiënt indien het op vrijwillige basis zou gebeuren.

Voorstanders van het project (La République en Marche, LREM) benadrukken dat het om een uitzonderlijke situatie gaat die uitzonderlijke maatregelen toelaat, op basis van vrijwillig gegeven toestemming, de maatregelen moeten dan ook nadrukkelijk van tijdelijke aard zijn. Voorts willen ze dat de voordelen voor de Franse bevolking duidelijk geïdentificeerd moeten zijn, dat er een ingebouwde veiligheid komt tegen het onnodig lang behouden van de data, en dat er parlementaire controle komt op het initiatief.
De ex-staatssecretaris voor digitale zaken, Mounir Mahjoubi heeft in een document van 43 pagina’s de voor- en nadelen van het gebruik van digitale tracingmiddelen geanalyseerd. Hij heeft de kansen en de beperkingen van een tracing app in de strijd tegen de pandemie bestudeerd, zowel uit juridisch, ethisch, technisch als technologisch oogpunt gezien.

Tenslotte heeft ook de wetscommissie van de Assemblée Nationale, voorgezeten door Yaël Braun-Pivet (LREM ) zich op 8 april over de vraag gebogen. Deze Commissie heeft de voorzitster van de CNIL (Commission nationale de l’informatique et des libertés), -de nationale instantie die waakt over de privacy in Frankrijk-, Marie-Laure Denis, ondervraagd en gesproken met Cédric O.

Een Europese enquête in verschillende landen heeft uitgewezen dat 8 op 10 Fransen bereid zouden zijn de app te installeren en te gebruiken in de strijd tegen Covid-19. Een andere, Franse, enquête komt op 6 op 10 Fransen uit die voor het gebruik van de app zouden zijn.

Mogelijk volgen er meer mededelingen over het mogelijk gebruik van de tracing app tijdens de toespraak van president Emmanuel Macron op maandag 13 april.

Bronnen