Frankrijk zet een nieuwe stap richting de circulaire economie. Op woensdag 10 juli 2019 presenteerde de regering een nieuwe ‘anti-afval’ wet. Het doel is om afval te verminderen én recycling te verbeteren.

Staatssecretaris van Ecologische Transitie, Brune Poirson, benadrukte dat deze wet noodzakelijk is om “onze productie- en consumptiepatronen grondig te veranderen”, want “afval is het begin van iets nieuws”.

---

In het kort: wat valt op?

---

• Verbod op de vernietiging van onverkochte producten gaat ook gelden voor non-food producten. Producenten en (web)winkels worden verplicht om alle onverkochte producten te recyclen of opnieuw te gebruiken.

• De invoering van statiegeld, al is het nog onduidelijk wat er met de teruggebrachte verpakkingen moet gebeuren (recycling of hergebruik) en of het naast plastic verpakkingen ook op blik en glas komt.

• De producentenverantwoordelijkheid wordt uitgebreid met nieuwe producten, zoals fietsen (wist je dat er jaarlijks 1,5 miljoen fietsen naar de vuilnisbelt verdwijnen?) en sigaretten (in Frankrijk worden 30 miljard sigarettenpeuken per jaar weggegooid, waarvan een groot gedeelte in de natuur terecht komt).

• Een nieuw bonus-malussysteem gaat eco-design belonen. Fabrikanten die hun producten op een milieuvriendelijke manier ontwerpen krijgen korting op hun eigen bijdrage voor beheer en verwerking van hun producten aan het eind van hun levensduur. Maar voor fabrikanten zonder ecodesign-benadering zal deze bijdrage worden verhoogd.

• Vanaf 1 januari 2021 moet een herstelbaarheidsindex op alle elektr(on)ische apparaten staan.

 

---

In detail: welke specifieke maatregelen worden er genomen per thema?

---

Het wetsvoorstel, dat de maatregelen van de roadmap van de circulaire economie en de nieuwste Europese regels in Frans recht omzet, omvat 15 artikelen en is gestructureerd rond vier hoofdthema’s:

1. Tegengaan van het verspillen van natuurlijke hulpbronnen
2. Veranderen van productiemethoden en uitbreiden van de producentenverantwoordelijkheid
3. Versterken van de consumentenvoorlichting
4. Verbeteren van de afvalinzameling ter bestrijding van illegale dumping

 

Thema 1: Tegengaan van het verspillen van natuurlijke hulpbronnen

A. Verbod op de vernietiging van onverkochte producten

Om een eind te maken aan de overproductie van goederen wil Frankrijk het verbod op het vernietigen van onverkochte producten uitbreiden naar niet-voedingsproducten. Dit verbod heeft zowel betrekking op producten voor particulieren als voor bedrijven. Het gaat om dagelijkse verzorgingsproducten, elektronische producten, kleding en schoenen, boeken, etc.

Producenten en (web)winkels worden verplicht om alle onverkochte producten te recyclen of opnieuw te gebruiken.

Invoering: Deze maatregel is vanaf 1 januari 2022 van kracht voor producten die onder de producentenverantwoordelijkheid vallen en vanaf 1 januari 2024 voor de overige producten.

B. Faciliteren van reparaties en stimuleren van gerecyclede reserveonderdelen

Het repareren van producten moet aantrekkelijker worden. Daarom zal informatie over de beschikbaarheid, en vooral de niet-beschikbaarheid, van reserveonderdelen van elektr(on)ische apparatuur (mobiele telefoons, computermateriaal, huishoudelijke apparaten, televisies, stereo-installaties,…) en meubels verplicht worden. En bij reparaties is de reparateur verplicht om de klant gerecyclede reserveonderdelen aan te bieden.

C. Verplichte afvalaudit voorafgaand aan sloopwerkzaamheden

Om verspilling van grondstoffen in de bouwsector tegen te gaan zal de afvalaudit, die voorafgaand aan sloopwerkzaamheden moet worden uitgevoerd, worden herzien. Vooralsnog was er geen boete voor het niet uitvoeren van die audit. Met nieuwe wet komen er wel financiële sancties.

Invoering: Deze maatregel treedt in werking na de publicatie van de wet in 2020.

 

Thema 2: Veranderen van productiemethoden en uitbreiden van de producentenverantwoordelijkheid

 A. Versterking en uitbreiding van de bonus-malus regeling

Fabrikanten die hun producten op een milieuvriendelijke manier ontwerpen (bijvoorbeeld door gerecycleerde materialen te gebruiken, overbodige verpakkingen weg laten of producten geschikt te maken voor reparatie) zullen een korting krijgen op de bijdrage die zij moeten betalen voor het beheer en de verwerking van hun producten aan het einde van hun levensduur. Voor fabrikanten zonder ecodesign-benadering zal deze bijdrage worden verhoogd.

Deze bonus-malus regeling zal gelden voor alle producten die onder de producentenverantwoordelijkheid vallen zoals verpakkingen, meubels, elektr(on)ische producten, batterijen, kleding, schoenen, banden… en vervolgens ook voor producten die in de toekomst onder de producentenverantwoordelijkheid zullen vallen (zie hieronder bij punt 2.B). Deze maatregel zal bijdragen aan het versnellen van de recycleerbaarheid van producten.

Invoering: Bedrijven krijgen een jaar de tijd om hun productiemethoden aan te passen voordat deze bonus-malus regeling wordt ingevoerd.

B. Uitbreiding van de producentenverantwoordelijkheid

De kern van het wetsvoorstel bestaat uit maatregelen om de producenten-verantwoordelijkheid te hervormen, waaronder een artikel over de uitbreiding van de ervan naar nieuwe producten. Momenteel zijn er 14 producten die onder de producentenverantwoordelijkheid vallen en vanaf 2021 zullen hieraan tuin-, sport- en doe-het-zelf artikelen, speelgoed, maar ook quads en tweewielers waaronder fietsen (jaarlijks verdwijnen 1,5 miljoen fietsen naar de vuilnisbelt), sigaretten (jaarlijks worden in Frankrijk 30 miljard sigarettenpeuken weggegooid waarvan een groot gedeelte in de natuur) en natte doekjes worden toegevoegd.

Er is speciale aandacht voor de producentenverantwoordelijkheid binnen de sigarettensector:

• De uitbreiding van de producentenverantwoordelijkheid naar de sigarettensector zal de inzameling en verwerking van peuken structureren en financieren.
• Hiervoor zullen speciale asbakken worden geïnstalleerd die door de sigarettenfabrikanten gefinancierd zullen worden.
• Het verzamelen van sigarettenpeuken op het strand en in de natuur zal financiële steun krijgen vanuit de sector.

Invoering: De uitbreiding van de producentenverantwoordelijkheid zal op 1 januari 2021 in werking treden.

 

Thema 3: Versterken van de consumentenvoorlichting

Meer transparantie zal de informatie aan burgers over de kwaliteit en de milieueffecten van producten moeten verbeteren.

A. Invoering van een herstelbaarheidsindex

Vanaf 1 januari 2021 moet een herstelbaarheidsindex worden weergegeven op elektr(on)ische apparaten. Hiermee is de consument in staat om een product te kiezen dat gemakkelijker te repareren is en daarom duurzamer is.

Slechts 40% van kapotte elektr(on)ische apparaten wordt in Frankrijk gerepareerd. Met deze maatregel hoopt de regering dit aandeel binnen vijf jaar te verhogen naar 60%.

B. Invoering van een uniek logo en betere informatie voor een efficiëntere afvalscheiding

Het plaatsen van het Triman logo met de regels voor de afvalscheiding wordt verplicht. De fabrikant kan deze informatie op het product, de verpakking of de bijsluiter plaatsen.

Invoering: Deze maatregel zal in 2021 in werking treden voor verpakkingen en zal geleidelijk ook voor alle consumentengoederen gaan gelden.

C. Harmoniseren van de kleur van afvalbakken

Vóór 31 december 2022 (i.p.v. 2025) moet de kleur per type afvalbak in alle Franse steden hetzelfde zijn:

• Geel voor plastic, metaal en alle andere materialen
• Blauw voor papier-karton, als een gemeente besluit om papier-karton apart op te halen
• Groen voor glas
• Bruin voor bioafval
• Grijs voor restafval

 

Thema 4: Verbeteren van de afvalinzameling ter bestrijding van illegale dumping

A. Invoering statiegeld

De voorwaarden voor de invoering van statiegeld zijn nog in de maak. De vraag is met name wat er met de teruggebrachte verpakkingen moet gebeuren: recycling of hergebruik. Ook is nog niet bekend of de invoering van statiegeld alleen geldt voor plastic verpakkingen of ook voor blikjes en glas. De infrastructuur en kosten voor de invoering van statiegeld zullen voor ten minste 80% door de fabrikanten gefinancierd moeten worden. In 2018 werd in Frankrijk gemiddeld slechts 26% van de plastic verpakkingen gerecycled.

B. Verplichting voor (web)winkels om gratis een oud apparaat mee terug te nemen

Deze verplichting geldt vooralsnog alleen voor elektr(on)ische apparaten, maar zal vanaf 2020 ook gelden voor de online verkoop van alle producten die nu al onder de producentenverantwoordelijkheid vallen. Ook zal het geleidelijk worden uitgebreid naar de nieuwe producten die onder de producentenverantwoordelijkheid gaan vallen (zie hierboven bij punt 2.B).

In 2018 voldeed 65% van de gecontroleerde webwinkels niet aan de verplichting om een oud elektr(on)ische apparaat gratis mee terug te nemen bij het leveren van een nieuw apparaat.

C. Vermindering van de verspilling van grondstoffen in de bouwsector

Bouwproducten en –materialen zullen ook onder producentenverantwoordelijkheid gaan vallen of onder een gelijkwaardig systeem. Hierdoor kan het afval correct worden ingezameld met behulp van:

• Inzamelpunten in heel Frankrijk
• Kosteloze inname voor gesorteerd afval
• Meer terugwinning van afvalstoffen

Denk hierbij bijvoorbeeld aan isolatiemateriaal, vloerbedekking, ramen, verfpotten, beton. Momenteel wordt slechts 2% van vloerbedekkingen en 3% van vlakglas gerecycled. Er zal tevens een oplossing komen voor het beheer van asbesthoudend afval.

Invoering: de nieuwe structuur in de sector moet vanaf 1 januari 2022 operationeel zijn.

Wist je dat:

• Bouwmaterialen vertegenwoordigen 70% van het afval in Frankrijk tegenover slechts 13% huishoudelijk afval.
• De kosten voor het opruimen van illegale dumping liggen momenteel tussen de 340 en 415 miljoen euro per jaar.
• Jaarlijks wordt in Frankrijk nog 5 miljoen ton ongevaarlijk bouw- en sloopafval gestort.

 

Eind september zal de wet, waarvan de invulling nog moet worden gepreciseerd, in het Parlement worden behandeld. Na de publicatie van dit wetsvoorstel zullen al deze maatregelen worden omgezet in decreten en voorschriften.

Bron: Ministère de la Transition écologique et solidaire