Op 18 januari 2018 startte het debat in Frankrijk voor de herziening van de bio-ethiekwet. De debatten zullen zes maanden duren tot 7 juli 2018, datum waarop de vorige bio-ethiekwet in 2011 werd aangenomen. De debatten worden georganiseerd door het Comité consultatif national d’éthique (CCNE), samen met regionale instanties. Ook zal een internetsite burgers, belangenorganisaties, wetenschapsorganisaties en andere groeperingen in de gelegenheid stellen mee te debatteren.

Het CCNE stelt vervolgens een rapport op met de conclusies maar ook met een evaluatie van de voorgaande wet, de gesprekken die gevoerd worden en met internationale vergelijkingen. Dat rapport wordt aangeboden aan het Office parlementaire d’évaluation des choix scientifiques et technologiques, het ‘Parlementair bureau voor wetenschappelijke en technologische keuzes’. Ook het Agence de biomédecine en de Raad van State geven hun visie.  Het wetsvoorstel wordt parallel voorbereid en in de loop van de zomer 2018 afgerond. Het is de bedoeling dat de wet begin 2019 wordt aangenomen.

Punten van discussie in Frankrijk
Frankrijk is een natie waar het voorzichtigheidsbeginsel hoog in het vaandel staat. Vandaar dat het land in het algemeen niet voorop loopt bij ethische en gezondheidskwesties.
De volgende onderwerpen zullen zeker aan de orde komen de komende maanden:
* Medische hulp bij de voortplanting: de discussie betreft de goedkeuring hiervan voor alleenstaanden en/of voor homosexuele stellen.
Zeer opvallend was dat een enquête begin januari 2018 uitwees dat meer dan 60% van de Fransen vóór het breed mogelijk maken van medische hulp bij voortplanting is. Dat was een paar jaar geleden heel anders.
* Het gebruik van een embryo na het overlijden van één van de partners.
* Het draagmoederschap, dat nog steeds verboden is in Frankrijk. De burgerlijke staat van kinderen die op deze manier in het buitenland worden geboren, blijft dan ook onderwerp van discussie.
* Neurowetenschappen en beeldverwerking van de hersenen bieden grote kansen om beter begrip te krijgen van de werking van de hersenen. Maar dit brengt ook risico’s met zich mee, namelijk dat deze resultaten worden misbruikt voor experimenten met gezonde personen buiten hun weten om.
* Nanotechnologie kan zeer nuttig zijn voor de medische wetenschap, maar ook dat brengt risico’s met zich mee. Het is nu nog onzeker of alle risico’s ook op lange termijn overzien worden.
* Therapeutisch klonen: vooralsnog is dit verboden in Frankrijk, maar in 2011 is een tijdelijke autorisatie afgegeven voor onderzoek met (overbodige) stamcellen. Frankrijk heeft grote verwachtingen van stamceltherapie, dus Franse wetenschappers en ondernemers zouden graag zien dat de wetgeving iets ruimer wordt.
* Ook het octrooieren van een gen is een hekel punt.
Philippe Pouletty, een gerenommeerde ondernemer in de Franse biotechwereld zegt hierover: “Frankrijk heeft nog steeds een houding van de braafste van de klas met betrekking tot octrooieerbaarheid van genen, terwijl alle Europese landen het erover eens zijn dat een gen inderdaad niet te octrooieren is zolang de functie ervan niet bekend is. Zodra daarentegen ontdekt wordt dat een bepaalde gen een rol speelt bij bijvoorbeeld de ziekte van Parkinson, dan moet de ontdekker dat kunnen beschermen en dus octrooieren. Dat is ook de bedoeling van de Europese richtlijn die Frankrijk nog steeds niet heeft overgezet naar national recht. Een octrooi is slechts een tijdelijke bescherming en niemand gaat gigantische R&D-uitgaven doen als de mogelijkheid om de resultaten te beschermen niet bestaat. Frankrijk moet geen andere weg willen inslaan dan de andere Europese lidstaten.”

Ook een gevoelig onderwerp is het levenseinde, een onderwerp dat onverwachts op de agenda van de debatten is komen te staan. Voorheen werd deze kwestie in Frankrijk via een aparte wet behandeld.
Tenslotte blijken door wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen nieuwe thema’s hun intrede in het debat te doen, zoals kunstmatige intelligentie, genetische modificatie of big data, door het massief gebruik van patiëntendata.

 

Bronnen
– Genethique.org, Révision de la loi de bioéthique
– Vie-Publique.fr, FAQ des citoyens, bioéthique
– Le Figaro, Bioéthique, les Français appelés à débattre
– L’Usine Nouvelle, Le projet de loi sur la bioéthique en pleine navette parlementaire, le retard législatif français freine-t-il les biotechnologies?