‘Frankrijk naar de top door innovatie’

Eind september 2015 vond in Parijs een parlementaire innovatiemeeting plaats met als ondertitel ‘L’Innovation pour faire gagner la France’, Frankrijk naar de top door innovatie. Centraal stonden vragen als: ‘Welke innovatie is nodig? Hoe bereiken we dat? Zijn we goed bezig? Heeft Frankrijk de juiste innovatiestrategie?’.

De ochtend werd voorgezeten door een tweetal gedeputeerden, Patrick Hetzel en Anne-Yvonne Le Dain, met deelname van een groot aantal bedrijven als Thalès, Total, Sanofi, AstraZeneca, Orange, Immupharma.

Het begon met een snelle terugblik op het Franse innovatiebeleid zoals dat begin jaren 2000 is ingezet. Zo zorgde de wet Allègre bij het enorme kennisinstituut CNRS voor een revolutie waardoor onderzoekers een eigen bedrijf kunnen starten, met een terugkeergarantie naar het veilige CNRS waar ze een baan voor het leven hebben. Dat doen momenteel zo’n honderd onderzoekers per jaar.

De grote wijzigingen in het Frans onderzoeks- en innovatiebeleid volgden elkaar vanaf 2005 in rap tempo op met de komst van de Pôles de Compétitivité, de Instituts Carnot naar het voorbeeld van de Duitse Fraunhoferinstituten, het belastingkrediet CIR, het statuut Young Innovative Enterprise (JEI), de nieuwe PPS-consortia, zogenaamde Instituts de Recherche Technologique (IRT), en de Energy Transition Institutes.

 Strategische routekaart komende tien jaar

Thierry Mandon, die sinds een paar maanden de onderzoeksportefeuille heeft, liet tijdens zijn openingsspeech een positieve maar ook kritische blik over het bestaande systeem gaan.
Met alle middelen die de afgelopen 10 jaar zijn ingezet, heeft Frankrijk een onderzoekssamenwerking met het bedrijfsleven ter waarde van 650 miljoen euro, vergelijkbaar met de Faunhoferinstituten. Toch profiteert de Franse economie beduidend minder dan de Duitse, er is nauwelijks meer dan 0% groei.
Mandon had veel kritiek op het logge van het Franse systeem, vergaderingen, commissies, procedures. De Chinese besluitvorming is een stuk sneller waardoor ze ons rap inhalen!
Volgens Mandon moeten er twee dingen gebeuren : vereenvoudigen, versnellen en een strategische kaart opstellen voor het Franse onderzoek met als vraag ‘welke toepassingen hebben we over tien jaar nodig?, daar gaan we op inzetten’!

Deze kaart maakt deel uit van het rapport dat Mandon samen met Minister Macron van Economie liet uitwerken, en dat eind oktober aan de Eerste Minister wordt aangeboden.

Mandon drong erop aan dat  innovatie door bedrijven gebeurt. Entrepreneurship is de sleutel. Momenteel zijn er teveel instrumeenten, concours, wedstrijden voor aankomende oprichters van start ups. Is het echt de rol van de overheid om start ups te genereren ?, vroeg hij zich af.

Innovatie is niet alleen technologie

Niet alleen Thierry Mandon maar ook andere sprekers benadrukten dat het niet alleen gaat om technologie, maar ook om design, concepten, productieprocédé’s, denkwijze, management, met als voorbeelden IKEA en AirBnB. Het Franse bedrijf Blablacar werd een ‘majeure innovatie’ genoemd.

Gilles Litman, Directeur Performance en Innovatie bij Sanofi France vertelde over de diepgaande wijzigingen die de komst van de digitale technologie voor een biotechnologiebedrijf teweeg heeft gebracht. Sanofi ondergaat hierdoor een radicale revolutie. Uit industrieel oogpunt: Sanofi  bouwde voor 300 miljoen euro een fabriek voor de productie van het vaccin tegen de dengue, zonder dat de resultaten van de clinical trials bekend zijn. Anderzijds ondergaat het bedrijf ook een digitale revolutie, het zet samenwerkingen op en heeft een open innovatielab gecreëerd. Sanofi werkt samen met start ups, met de incubator Boucicaut in Parijs en private incubators, maar ook met Google op het gebied van diabetes, een van de specialiteiten van Sanofi. Maar om met start ups te werken, heeft het bedrijf moeten vereenvoudigen, reorganiseren, versnellen en mensen opleiden.

Caroline Leboucher, van Business France merkte op dat Frankrijk het goed doet, maar veel beter zou kunnen. Bedrijven die exporteren innoveren meer dan andere bedrijven. De Franse Pôles de Compétitivité zijn een prachtig instrument voor de Franse innovatiekracht. Maar liefst 600 buitenlandse bedrijven zijn lid van de pôles.

Innovatie is meer dan R&D

Benoit Thieulin sprak namens de Conseil National du Numérique. Hij benadrukte dat er veel veranderd is. Voorheen durfde niemand te zeggen dat Google zijn concurrent was. Innovatie is terug bij de bron, maar het probleem is dat we ons teveel blind gestaard hebben op R&D met een heleboel geweldige uitvindingen. Maar de grote Amerikaanse bedrijven als Google en Facebook …. hebben niet eens R&D-afdeling !

Twitter is een gebruiksinnovatie, AirBnB is een nieuw model met een nieuwe manier van presenteren, ook innovatie. Zoiets bestond al maar AirBnB heeft het gewoon perfect uitgevoerd.

Binnen Europa pleitte Benoît Thieulin voor het Young Innovative Enterprise-statuut, maar zonder te focussen op R&D. Het moet simpeler kunnen.

Een mooi voorbeeld van een innovatieve kennis-mkb is het bedrijf MEDASYS, marktleider voor managementsystemen in ziekenhuizen, van de patient tot de verpleegkundigen en de medische dossiers. Medasys besteedt 22 à 24 procent van zijn omzet aan R&D. Innovatie betekent voor hen bijvoorbeeld een investering van 3,5 jaar voor een pilotinstrument voor chemotherapie samen met het kankerinstituut Gustave Roussy.

Frankrijk wereldleider Internet of Things

Volgens Luc Belot van het FrenchTech-platform in Angers is Frankrijk momenteel wereldleider op het gebied van Internet of Things (IoT). Vier van de tien in de VS verkochte connected objects komen uit Frankrijk. Naast FrenchTech zijn er ook andere goede labels ontstaan zoals DesignTech voor St.Etienne en Cultuur voor Avignon.

Pierre Louette, algemeen secretaris bij Orange geeft aan dat Orange altijd sterk research georiënteerd is geweest. Momenteel werken er 4.000 ingenieurs in een open innovatie-omgeving. Orange heeft zeven accelerators. Maar Louette betreurt dat ze destijds niet in Skype geïnvesteerd hebben. Het is in feite geen slecht idee om in de technologie van je concurrent te investeren, vindt hij. Hij heeft de indruk dat het in Frankrijk niet snel genoeg gaat. Zo heeft het Orange negen maanden gekost om een Spaans bedrijf over te nemen, terwijl Facebook in een maand Whatsapp heeft opgekocht! Ons fiscaal systeem is niet flexibel genoeg, aldus Belot.

Na Orange stond een ‘optimistische noot’ op het programma. Loic Dosseur van de grootste incubator van Europa, Paris & Co in Parijs, gaf aan dat de ondernemerslust enorm is toegenomen. 62% van de studenten denken positief over een eigen bedrijf. Een jaar of vijf geleden was dat heel anders. Zelfs studenten van de prestigieuze Franse ‘Grandes Ecoles’ kunnen tegenwoordig ongestrafd gaan ondernemen. We moeten meer de start- en testmethode aanmoedigen: uitproberen en testen. Zo krijg je innovatieve ondernemers! Blablacar is één van de resultaten. Optimisme is aanstekelijk. Het virus hangt in de lucht, aldus Dosseur.

MKB, export, kapitaal, investeringen

Hierna vertelde Jean-François Minster, wetenschappelijk directeur van Total, dat Total met een R&D budget van 1 miljard euro per jaar, zijn onderzoeksuitgaven met 7% per jaar ziet stijgen waarvan 13 procent via samenwerkingen. Total heeft allerlei instrumenten om het mkb te helpen bij de ontwikkeling, leningen of oproepen voor onderzoeksvoorstellen. Een andere insteek is het scouten naar interessante innovaties en deze naar de markt helpen. Soms kan een product beter meteen de internationale markt op dan eerst een lokale markt aanboren.

Guy Teissier gaf namens de AFIC (Franse vereniging van groeinvesteerders) aan dat het nog altijd ontbreekt aan risicokapitaal. Maar qua innovatiekapitaal staat Frankrijk op een goede derede plaats achter Duitsland en VK. Er zijn gewoon geen technologiefondsen die in staat zijn 20 miljoen euro op tafel te leggen, aldus Teissier. Daardoor komen er vaak buitenlandse investeerders aan te pas. Terwijl in de praktijk vaak blijkt dat juist deze bedrijven arbeidsplaatsen genereren!

Antoine Boulay van BPIFrance, de Franse publieke investeringsbank, voegde toe dat Frankrijk bij de top hoort van publieke innovatiefinanciering. Op een vergelijkbaar niveau als de VS, India en China. Met de kapitaalfinanciering gaat het beter, er zijn enkele grote kapitaalverhogingen geweest. De uitdagingen van de nieuwe generatie innovatieve ondernemers zijn : 1. Diensten, 2. Gebruiken, 3. Platte organisatie, 4. Delen 5. Sociale innovatie. Van start up naar scale up. BPIFrance heeft meegeïnvesteerd in de succesvolle France internet of things-bedrijven Sigfox en Withings.

Nano, bio, info, cogno bieden nieuwe economische groeikansen
Nicolas Bouzou, een bekende Franse econoom en directeur van Astères, een economisch innovatief adviesbureau, gaf aan dat de zogenaamde NBIC (nano, bio, info, cogno) een ongelofelijke omslag met zich meebrengen. Neem bijvoorbeeld de digitale gezondheid. Het kan zorgwekkend zijn maar het biedt ook een nieuw economisch groeiniveau, aldus Bouzou! Als we de vooruitgang tegenhouden, dan remmen we ook groei en innovatie. Het moet niet zo zijn dat de wetgever de groei afremt. Neem bijvoorbeeld genetisch gemodificeerde gewassen. Dat is een fascinerend onderwerp. Waarom die angst ervoor in Frankrijk? Dat weten we eigenlijk zelf niet. Hetzelfde geldt voor bisfenol. Erg gevaarlijk zegt men. Maar het gevaar is er alleen als je een blikje … opeet. Angst is vaak sterker dan de reden in de mens.

Bouzou waarschuwde ervoor dat dit instinctief denken niet ons economiebeleid in de ban moet hebben.

Robert Zimmer van het biotechbedrijf ImmuPharma gaf aan dat de zone van de 20, 30 miljoen heel erg moeilijk te halen is. Zijn bedrijf heeft nu een product in fase III. Ze kunnen het verder in Frankrijk ontwikkelen maar dan moet de staat 20, 30 miljoen euro bijleggen. Maar de royalties voor het CNRS zullen daarna enorm zijn.

Moon shots bij Google (X) Lab
Als intermezzo sprak de inspirerende Astro Teller namens het Google (x) Lab met tips voor zogenaamde moon shots.
Zijn tips:

• Vind iets dat de wereld tien keer beter maakt.
• Doe het niet alleen, doe het met partners zoals Google samenwerkt met Sanofi, Novartis.
• Je moet leren om falen leuk te vinden. De meeste ideeën zijn slecht. Maar uit een grote stapel slechte ideeën moet je die ene topper halen.
• Blijf niet in een achterkamertje zitten, stap de wereld in en stap op het publiek af. Vraag ze hun mening. De wereld is niet aardig, maar je leert er ontzettend veel van.

Axelle Lemaire, inspraakwet op digitale economie en open data bij Franse overheid
De afsluiting werd gedaan door Axelle Lemaire, Staatssecretaris voor de Digitale Economie. Ze gaf aan dat de deel- en open economie een goede zaak is. Welke strategie moet Frankrijjk daarvoor inzetten? Lemaire heeft een wetsvoorstel opgesteld voor de digitale economie. Het wetsvoorstel zelf is een voorbeeld van de deeleconomie. Via een platform kunnen burgers meedenken en meebeslissen over bepaalde artikelen. Voor Europa is dit een première, Brazilië en IJsland hebben er ook ooit mee geëxperimenteerd.

Vrijheid is een van de beginselen van de wet op de digitale economie. De Franse staat gaat zijn data openstellen voor gebruikers. Vrijheid en gelijkheid met betrekking tot netwerken en data, dat waren de slotwoorden van Lemaire.
#NLFR

Info: polo@twa-fr.nl

Parijs, september 2015