Op 18 juni 2014 presenteerde Minister Ségolène Royal van Ecologie, Duurzame Ontwikkeling en Energie het langverwachte Franse wetsvoorstel voor Energietransitie, ‘le nouveau modèle énergétique français‘, aldus de onlangs aangestelde minister.
Hoge verwachtingen bestonden er onder andere met betrekking tot het terugdringen van de bijdrage van kernenergie aan de nationale energiemix, of ook energiezuinige maatregelen in de bouw en in de transportsector. Op deze gebieden staan inderdaad ambitieuze plannen in de startblokken: een superbonus om van diesel over te stappen op de elektrische auto, de helft minder vuil onder de grond en verdubbeling van het warmte-uit-biomassafonds. Voor kernenergie is er een plafond gedefinieerd voor het maximaal toegestane opgestelde vermogen, overeenkomend met het huidig opgesteld vermogen.
Een evaluatie door experts van het nationale energiedebat hebben uitgerekend dat er jaarlijks 10 tot 30 miljard euro extra nodig is ten opzichte van het huidige energiebudget, afhankelijk van de gekozen energiemix. Maar een deel van dat geld zal uit private bronnen moeten komen dankzij de instrumenten voor het bedrijfsleven.

 

Acht hoofdlijnen in wetsvoorstel

Ségolène Royal presenteerde de acht hoofdlijnen van het energietransitie-wetsvoorstel dat ze betitelde als het ‘nieuwe Franse energiemodel‘:

1. Vijf fundamentele doelstellingen voor Frankrijk die ertoe moeten bijdragen om de energietransitie te realiseren, de energie-onafhankelijkheid van Frankrijk veilig te stellen en de opwarming van het klimaat tegen te gaan.

2. Gebouwen beter isoleren om energie te besparen, de energierekening te verlagen en werkgelegenheid te creëren.

3. Schoon transport ontwikkelen om de luchtkwaliteit te verbeteren en de gezondheid van de Franse bevolking te verbeteren.

4. Duurzame energie aanmoedigen om de energiemix te diversifiëren en de bestaande aanwezige bronnen te gebruiken.

5. Verspilling tegengaan en de circulaire economie aanmoedigen, van ontwikkeling van producten tot hun recycling.

6. Procedures vereenvoudigen om aan efficiëntie en concurrentiekracht te winnen.

7. Nucleaire veiligheid en de informatieverstrekking aan de bevolking met betrekking tot nucleaire risico’s  versterken.

8. Burgers, bedrijven en regio’s de middelen geven om samen op te trekken.

 

1) Vijf fundamentele energiedoelstellingen, vermeld in artikel 1 van de Energietransitiewet:

1. De Europese doelstelling halen van 40% CO2-vermindering in 2030 (ten opzichte van 1990) ;

2. Het gebruik van fossiele energie moet in 2030 met 30% teruggebracht zijn

3. Het aandeel van kernenergie in de energiemix moet in 2025 naar 50% gedaald zijn (nu meer dan 75%);

4.Het aandeel van duurzame energie in het eindverbruik energie moet in 2030 naar 32% gestegen zijn. Dat betekent dat deze 40% van de geproduceerde elektriciteit moeten vertegenwoordigen, 30% van de verbruikte warmte en 15% van de verbruikte brandstof.

5. Het eindverbruik van energie in Frankrijk moet in 2050 gehalveerd zijn.

 

2) Energiebesparing in de bouw

Gebouwen zijn in Frankrijk de grootste energieverbruiker, ze zijn goed voor 40% van de totale energieconsumptie, en bieden daarmee de meeste ruimte voor energiebesparing. In 2012 al kondigde François Hollande de doelstelling aan om tot 2017 een totaal van 500 000 woningen per jaar te renoveren (380 000 private en 120 000 sociale woningen) maar die doelstelling lijkt op dit moment definitief buiten bereik te liggen. Terwijl voor Ségolène Royal de bouwsector een van de pijlers van de nieuwe energietransitiewet is.

Dat hoopt de Franse overheid te bereiken via een reeks maatregelen die snel van start moeten gaan zoals:

– Fiscale verlichting voor energiebesparingswerkzaamheden tot 30% van de hoogte van de werkzaamheden, geldig van 1 septemebr 2014 tot 31 december 2015;

– Eco-lening tegen 0% rente vanaf 1 juli 2014 in de hoop dat het aantal eco-leningen zal toenemen van 30.000 naar 100.000 per jaar;

– De energiecheque moet huishoudens met lage inkomens helpen hun woning te renoveren;

– Inzetten van derden om te helpen bij financiering : regionale bedrijven kunnen erkend worden om de kosten van werkzaamheden bij particulieren voor te schieten;

– One-stop-shop in gegroepeerde gemeentes voor informatie, advies en financiering;

– Overheid als goede voorbeeld: energiepositieve overheidsgebouwen

3) Transport

De transportsector in Frankrijk is verantwoordelijk voor de grootste CO2-uitstoot dus ook hier valt winst te behalen. De elektrische auto is maar mondjesmaat op straat te zien, het land blijft sterk afhankelijk van import van fossiele brandstoffen. Ongeveer 60% van de bevolking ademt dagelijks lucht van slechte kwaliteit in.

Om hier verbetering in te brengen heeft de Franse regering een lange serie instrumenten aangekondigd zoals:

Alle Fransen moeten toegang krijgen tot de elektrische auto. Daartoe zijn de volgende instrumenten aangekondigd:

– De bonus bij de aankoop van een elektrisch voertuig wordt niet alleen voortgezet maar zelfs verhoogd als er tegelijkertijd een dieselvoertuig naar de sloop gaat. Zo kunnen bonus en premie samen 10.000 euro bereiken. De maatregel is inkomensafhankelijk.
– Meer oplaadpunten voor elektrische voertuigen komen beschikbaar. Het wetsvoorstel spreekt van zeven miljoen laadpunten in 2030. Al in de zomer van 2014 moeten 10.000 oplaadpunten voor het grote publiek in werking zijn.
– Nieuwe parkeergarages worden verplicht met laadpunten uitgerust.  Er komt een fiscale aftrek voor particulieren die thuis een oplaadpaal installeren. Ook bij winkelcentra moeten er oplaadpalen komen.
– De overheid als launching customer: de staat en openbare instellingen moeten hun wagenpark van elektrische voertuigen voorzien. Eén op de twee nieuwe auto’s moet elektrisch zijn. Burgemeesters kunnen besluiten dat elektrische voertuigen op de busbaan mogen rijden, naast het gratis parkeren dat in bepaalde gemeentes al langer bestaat.
– Onderzoek en ontwikkeling rond het voertuig van de toekomst krijgen extra aandacht.
– Evenals carpoolen en autodelen.
– De grote distributieketens moeten hun CO2-emissies door transport en logistiek in 2020 met 10 % en in 2025 met 20% teruggebracht hebben.

4) Duurzame energie

Het aandeel duurzame energie moet in vijftien jaar verdubbelen, dankzij een aantal maatregelen:

– het reeds bestaande warmtefonds (Fonds Chaleur) voor projecten voor warmte-opwekking en -distributie afkomstig van duurzame bronnen, wordt verdubbeld;

– de minister wil dat er de komende drie jaar 1.500 nieuwe methanisatieprojecten komen, met name op het platteland. Er komen calls voor projecten voor injectie van biogas in het aardgasnetwerk;

– extra aandacht voor de opkomende sector mariene energie, enerzijds voor wind offshore, Frankrijk staat aan de vooravond van de bouw van een aantal grote parken voor de kust. Anderzijds is er veel aandacht voor stromingsturbines, waarvoor de Franse regering in september 2013  een call voor pilotprojecten uitschreef.

– modernisering van waterkrachtcentrales om aan efficiency te winnen, zonder het milieu daarbij aan te tasten;

– stimulering van zonnepanelen op gebouwen die veel energie nodig hebben, evenals grote centrales op de grond;

– het MKB kan aanspraak maken op interessante leningen, Green Bonds gedoopt, voor duurzame energieprojecten;

– Procedures worden vereenvoudigd.

 

5) Verspilling tegengaan en werken aan een circulaire economie

Frankrijk produceert nog te veel afval, 335,1 ton per jaar, en dat afval wordt onvoldoende gevaloriseerd. Een dikke kwart ervan eindigt nog steeds op een vuilstorthoop. Wat men wil bereiken:

– Minder afvalproductie: in 2020 moet er per inwoner 7% minder afval geproduceerd worden;
– Minder afval naar vuilstortplaatsen
– 70% van het bouwafval recyclen in 2020
– 55% van het niet gevaarlijke afval in 2020 recyclen
– meer organisch afval valoriseren en composteren
– de industrie mobiliseren rond de ‘circulaire economie’

6) Procedures vereenvoudigen voor meer efficiëntie

De energietransitiewet voorziet in verschillende procedures die tot doel hebben de regels te  vereenvoudigen en te verduidelijken.
– Zoals bijvoorbeeld de inkorting van termijnen voor protestaantekening, het afschaffen van overbodige artikelen, de verduidelijking van  verantwoordelijkheden van verschillende spelers, in kustzones de aansluitingen op het netwerk versoepelen.
– Ook worden elektriciteitstarieven afgesteld op de meest concurrerende toelevertarieven.
– Er komen vereenvoudigingsmaatregelen voor bedrijven teneinde de uitrol van duurzame energie te versnellen.
– Voorts worden gebruikers meer aangemoedigd om hun energieverbruik op piekmomenten aan te passen en daarmee de toeleveringszekerheid te waarborgen.
– Tenslotte wil de wet de concurrentiekracht van de elektriciteit afhankelijke industrie behouden. Deze bedrijven hebben een lange termijn visie van hun eletriciteitsbehoefte. Juist daardoor kunnen ze ook bijdragen aan fluctuaties in vraag en aanbod van elektriciteit. Deze rol moet erkend  worden. Ook zal deze industrie aangezet worden tot vermindering van hun elektricitietsverbruik.

7) Kernenergie

Het opgesteld vermogen aan kernenergie in Frankrijk is 63,2 GW met 58 reactoren, verdeeld over 19 plaatsen. 80 % van het Franse kernenergiepark is tussen 1977 en 1987 in werking getreden. De gemiddelde leeftijd van een park is dus 30 jaar

Nucleaire veiligheid, maximaal opgesteld vermogen

Een programma voor informatie en surveillance van de Franse kerncentrales is sinds het ongeval in Fukushima opgezet.

Ségolène Royal heeft in de energietransitiewet laten opnemen dat het maximaal opgesteld vermogen aan kernenergie in Frankrijk 63,2 GW is, oftewel het huidig opgesteld vermogen. Er mag dus niets toegevoegd worden zolang er geen centrale ontmanteld wordt.

Uiteraard kijkt Frankrijk naar Duitsland en zijn Energiewende. En daarbij ook naar de negatieve gevolgen daarvan. De kosten van een geleidelijke terugtrekking uit het nucleaire tijdperk wordt ingeschat op zo’n 500 miljard euro. De duizenden banen die de Energiewende met zich mee zou brengen, zijn er niet gekomen, kolencentrales draaien op volle toeren. Deze transitie jaagt de elektriciteitsprijzen voor de huishoudens hoog op en brengt de grote energiebedrijven in de moeilijkheden. Een recent rapport in Frankrijk heeft bovendien uitgewezen dat de nucleaire sector in Frankrijk sterk bijdraagt aan de concurrentiekracht van het bedrijfsleven. Dit alles draagt ertoe bij dat het wetsvoorstel van Ségolène Royal de sluiting van de Fessenheimcentrale niet expliciet noemt noch het hoe en wat van de programmering van het aantal voor 2025 te sluiten reactoren.

8) Burgers, bedrijven en regio’s de middelen geven om samen op te trekken.

– CO2-budgetten
Om bij te dragen aan de 40% CO2-reductie in 2030, gaat de staat, per periode van vijf jaar, emissieplafonds vaststellen, oftewel CO2-budgetten, die Frankrijk niet mag overschrijden. Gedurende drie periodes van vijf jaar gaat Frankrijk een CO2-strategie volgen: het beleid met betrekking tot transport, ruimtelijke ordening, energieproductie en landbouw houdt rekening met die strategie.
– Ook is een een meerjarenprogrammering voor energie opgesteld met als doel de diversificatie van energiebronnen en de beheersing van het verbruik.  In het bijzonder staan de ontwikkelingen in de energiemix beschreven en het aandeel dat iedere energiebron daarin heeft (nucleair, waterkracht, biomassa, gas voor warmte, brandstoffen, wind, zon, etc.).
– Een ander onderdeel is informatievoorziening aan de burgers en de ontwikkeling van het energiebewustzijn onder de burgers. Ook lokale energieproductieprojecten worden gestimuleerd.
– Een energiecheque voor huishoudens met lage inkomens die moeite hebben hun energierekening te betalen. Ook worden zij geholpen hun energielasten terug te dringen.
– De wet gaat lokale ‘energierotondes’ aanmoedigen, een bepaalde streek die zijn eigen energie produceert en verbruikt.
– De energietransitiewet draait om drie grote acteurs:
De nationale overheid, die het beleid aanstuurt en via contracten met de regio’s uitvoering geeft aan dat beleid; groepen van gemeentes die lokale projecten met de burgers dragen en aanmoedigen zoals ecowijken, smart grids, specifieke parkeerregels in een wijk in geval van sterke luchtvervuiling, etc.
Lagere overheden krijgen de mogelijkheid om deel te nemen in projecten van bedrijven.

 

Bronnen

Quel financement de la transition énergétique?, Le Monde, 17 juni 2014

Communiqué van het Ministerie van Duurzame Ontwikkeling nav de persconferentie van Ségolène Royal met de maatregelen en met voorbeelden van het nieuwe Franse model.

Transition énergétique : Ségolène Royal évite la rupture et joue le compromis politique , Les Echos, 19 juni 2014

Ségolène Royal présente mercredi le contour d’un texte qui est beaucoup moins radical et ambitieux que prévu, Le Figaro, 18 juni 2014