Door Joannette Polo-Leemreis, IA Parijs
Het lijkt er sterk op dat de Franse chemische sector de energietransitie aan het doorkruisen is. Manuel Valls, Frankrijk’s premier, bevestigde onlangs nogmaals dat de energietransitiewet nog voor de zomer gepresenteerd wordt, omdat deze de broodnodige economische groei moet stimuleren. Het gebruik van fossiele brandstoffen in de chemische industrie moet afnemen, waardoor er ruimte ontstaat voor innovatie én voor nieuwkomers. Beide verschijnselen zijn in de Franse chemische industrie waar te nemen.

Verplichtingen

De chemische industrie heeft zich ten doel gesteld :
–          De energie-efficiëntie met 1,5% per jaar te verhogen tot 2030
–          Hernieuwbare energievormen te ontwikkelen (biomassa en afval)
–          Twintig procent grondstoffen afkomstig uit biomassa te bereiken in 2017
–          CO2 te valoriseren.

Nieuwkomers

Deinove

Nieuwkomers zijn er in de Franse chemie. Neem bijvoorbeeld Deinove dat sinds 2010 de veelbelovende vergistingseigenschappen van de deinococci-bacteriën onderzoekt. Piepkleine natuurlijke fabriekjes waarmee bijvoorbeeld de productie van bio-ethanol mogelijk wordt.

Carbios

Deze technologie heeft Deinove uitgeleend aan een andere bijzondere nieuwkomer in de biobased chemie, Carbios. Carbios werkt aan de verwerking van plastic afval en de productie van biopolymeren. Sinds het bedrijf in 2013 naar de beurs ging, hoopt het een wereldspeler te worden op het gebied van plasturgie en recycling. Carbios werkt daartoe nauw samen met universiteiten voor het onderzoek en met de grote industrie voor de commercialisatie. Suez Environnement heeft bijvoorbeeld een van zijn opslagplaatsen voor plastic afval ter beschikking gesteld aan de start up.

Fermentalg

Een ander voorbeeld is Fermentalg in zuid-west Frankrijk. Deze start up die uitsluitend met grote partners werkt, is gespecialiseerd in oliën en eiwitten afkomstig van micro-algen. In april haalde Fermentalg op de beurs 40,4 miljoen euro op. Zonder daarbij de interesse te wekken van de biobrandstofindustrie. « Toch waren wij de eersten in Europa die een voertuig op pure algenolie lieten rijden”, zegt de CEO Pierre Calleja spijtig.

Daarom richt Fermentalg zich nu liever op de gebieden waar de grote bedrijven vertrouwen in hen hebben zoals Sofiprotéol in de voedingssector.

 

Fondsen en samenwerkingen
Om deze opkomende Franse sector te ondersteunen, zijn er de afgelopen tijd diverse fondsen opgericht. In maart dit jaar slaagde Emertec erin om vier industriebedrijven uit energie- en agrosector bijeen te brengen, GDF Suez, Areva, Siclaé en Unigrains, en met BpiFrance en het Europees investeringsfonds een seedfonds voor cleantech op te richten met daarin 50 miljoen euro.

Een paar maanden ervoor lanceerde Sofinnova een ander fonds op de grens tussen agro en chemie. Daarin hebben Sofinnova, Siclaé, Solvay, Sofiprotéol en de CDC Entreprises gezamenlijk 22 miljoen euro ingelegd om te proberen de Europese achterstand op het gebied van de biobased chemie met de VS te dichten.

Risico’s
Het is een sector met risico’s waardoor de toenaderingen tussen grote groepen en innovatieve mkb’s frequent zijn.

Air Liquide
Zo investeerde Air Liquide in een aantal start ups waaronder:

1. McPhy Energy
Het Franse McPhy Energy is specialist in opslag van waterstof in vaste vorm, namelijk in magnesiumschijven.

Ook tekende Air Liquide een samenwerkingsovereenkomst met Innoveox.

2. Innoveox
Innoveox is een jonge starter die toxisch organisch afval behandelt via een oxydatieprocedé afkomstig van het CNRS. In de Pyrenëen heft het bedrijf met zijn industriële unit aangetoond dat het in staat was de olieresten uit de Totalfabriek in Lacq te behandelen. Met zijn drie markten, chemie, olie en gezondheid, hoopt Innoveox in 2018 een omzet van 30 miljoen euro te bereiken. Het betreurt echter de traagheid van het tot stand komen van de sector. “Ondanks de boom rond energietransitie en recycling, werkt niet iedereen in hetzelfde tempo”, aldus Jean-Christophe Lépine, CEO van Innoveox. “In tegenstelling tot Duitsland waar de samenwerkingen en dus de successen in het buitenland veel concreter zijn. Of in de VS waar innovatie als een kans beschouwd wordt.”

3. Solumix

Solumix is een heel ander type bedrijf. De start up uit Limoges (2012) heeft een ecologisch isolerend en brandwerend poeder ontwikkeld. het bevat noch gips, noch cement en is recyclebaar. Er komt geen fijnstof bij vrij en bacteriën en schimmel hebben geen kans. In 2014 ging de pilotproductielijn in Limoges van start, in 2016 hoopt men op de nationale en internationale commerciële start.

Philippe Prudhon, directeur Technische Zaken van de Franse Branchevereniging voor de chemie : « Voor een sterke chemische sector hebben we een competitieve energieprijs nodig, want wij verbruiken 40% van het gas en 20% van de elektriciteit in Frankrijk!”.

Het gevolg daarvan is dat het niet de chemiebedrijven zijn die het meest voorop lopen.

Spelers uit aanliggende markten als energie en de agro-industrie zijn bijzonder actief, aldus Pierre Gadrat, directeur chemie-materialen bij Alcimed. Chemiebedrijven hebben zich op natuurlijke wijze gepositioneerd op de energiemarkt als een toepassingsmarkt, maar ze moeten ook naar cross-overs zoeken voor samenwerkingen met de toeleveringsindustrie en energiebedrijven.

Arkema
Arkema heeft dat toegepast. Het chemieconcern heeft vijf platform waarvan er één gewijd is aan lichte materialen. Sinds vier jaar werkt het nauw samen met PSA-Citroën om samen nieuwe thermoplastische harsen te ontwikkelen. Met als doel: meer composieten gebruiken in  de automotivesector. Deze zijn weliswaar lichter dan staal maar wel moeten ze recyclebaar zijn, Aldus Sébastien Taillemite, belast met de Elium composieten bij Arkema.

Louis David, hoofdexpert materialen bij PSA hoopt dat over vijf jaar de composieten een goed presterend alternatief zijn om de auto’s lichter te maken tegen concurrerende prijzen. PSA werkt daar samen met Arkema aan.

Solvay Energie Services
Ook nieuw is dat chemiebedrijven diensten aanbieden. Zo organiseert Solvay Energie Services alle internet energiestromen binnen Solvay en valoriseert deze knowhow door energie-efficiencyprestaties te verkopen.

Het lijkt erop dat de energietransitie in Frankrijk nieuwe businessmodellen met zich meebrengt.

 

Bronnen

La chimie s’invite dans la transition énergétique, L’Usine Nouvelle, 5 juni 2014

Les start-ups gagnantes de la transition énergétique, 25 maart 2014