Joannette Polo-Leemreis, IA Netwerk Parijs

Inleiding

Op het historische industrieterrein uit 1861 van Rhodia in Saint Fons bij Lyon, is een oude agrochemiefabriek omgebouwd tot een moderne installatie. Het gebouw biedt nu onderdak aan een industrieel recyclingprocedé voor zeldzame aarden afkomstig uit ingezamelde spaarlampen. Rhodia is het eerste bedrijf in Europa, en misschien het eerste ter wereld, dat in staat is zes van de zeventien op aarde aanwezige zeldzame aardmetalen op industriële wijze te recyclen.

Bron: L’Usine Nouvelle

Zeldzame aardmetalen

Zeldzame aarden, die overigens niet alle even zeldzaam zijn, vormen een groep niet ijzerhoudende metalen met bijzondere elektronische eigenschappen. Ze worden onder andere gebruikt voor het maken van platte beeldschermen, katalysators voor auto’s, spaarlampen of voor precisie-optica.

Gezien de positie van China die 97 procent van de  zeldzame aardproductie voor zijn rekening neemt en dus zijn eisen voor de export ervan steeds meer aanhaalt, zoekt de groep Rhodia, recentelijk door Solvay overgenomen, naar methoden om onafhankelijk te blijven.
Een daarvan is het terugwinnen en hergebruiken van zeldzame aarden.

Spaarlampen
Eind september 2012 werd met veel publiciteit de fabriek van Saint Fons en een tweede in La Rochelle geïnaugureerd. Met beide terreinen is een investering van 15 miljoen euro gemoeid en werden er 25 arbeidsplaatsen gecreëerd.

Philippe Moissonnier, projectleider bij Rhodia-Rare Earth vertelde bij deze gelegenheid: “In Saint Fons komen de spaarlampen in poedervorm in grote zakken aan. Dat transport geschiedt met vrachtwagens volgens de geldende normen voor afvaltransport.” Dit inzamelingscircuit bestaat in Frankrijk dankzij de bij het grote publiek bekende organisatie Recyclum die spaarlampen inzamelt via supermarkten en andere ketens, en ze vervolgens tot poeder transformeert.

Scheiden, behandelen, recyclen
In het gebouw dat tot 2005 nog voor de agrochemische sector dienst deed, worden de zakken met 900 kilo poeder in een groot vierkant onder een plastic afdekking leeggestort. Daar worden de schadelijke kwikdampen afgevangen.
Een spaarlamp bestaat namelijk hoofdzakelijk uit glas, 88 procent, maar ook voor vijf procent uit metaal, vier procent uit plastic, drie procent uit poeder dat zeldzame aarden bevat en voor 0,005 procent uit kwik.

Na de eerste scheiding wordt het poeder naar een wateroplossing gebracht waar het in drie reactors een chemische behandeling ondergaat. Daarbij worden de zeldzame aarden gescheiden. In totaal worden voor een spaarlamp zes zeldzame aarden gebruikt, te weten Lanthanium, Cerium, Europium, Terbium, Gadolinium en Yttrium.

Het poeder wordt gefilterd, gedroogd en naar de fabriek van La Rochelle overgebracht. Daar ondergaat het de laatste behandelingen voordat het wordt hergebruikt tot nieuwe spaarlampen.

‘Tot voor kort werden alleen het metaal, plastic en glas in de spaarlampen gerecycled, nu dus ook het zeldzame aardmetalen bevattende poeder. Voorheen ging dit gewoon naar de stort’, vertelt Frédéric Carencotte, industrieel directeur Zeldzame Aarden bij Solvay.

Daarmee is het bedrijf het eerste bedrijf in Europa en misschien ter wereld, dat in staat is zes van de zeventien op aarde aanwezige zeldzame aardmetalen op industriële wijze te recyclen.

Onafhankelijk van China
Afhankelijk van het soort aardmetaal vertegenwoordigt het deel gerecyclede aardmetalen tussen de vijf en de vijftig procent van de jaarlijkse behoefte van Rhodia. Het bedrijf heeft dan ook samenwerkingen met mijnexploitanten in de hele wereld. Op die manier hoopt het bedrijf op korte termijn onafhankelijk te worden van de Chinese export. Voor sommige zeldzame aardmetalen zal dat al in 2013 het geval zijn.

De derde wijze waarop Rhodia-Solvay zijn afhankelijkheid van China tracht terug te brengen is innovatie. Onderzoekers van het bedrijf zoeken naar methoden om ofwel de hoeveelheid benodigde aardmetalen in een product te verminderen ofwel om met het gebruik van zeldzame aardmetalen de behoefte aan nog kostbaardere grondstoffen zoals edelmetalen, terug te brengen.

Bronnen

Solvay investit 15 millions d’euros dans le recyclage de terres rares, L’Usine Nouvelle, 28 september 2012

Près de Lyon, Rhodia recycle une usine et des terres rares, 20minutes.fr,  29 september 2012