Joannette Polo-Leemreis TWA/IA Parijs

Evenals in de rest van Europa is in Frankrijk veel gaande in de wereld van de bouw. De 30 miljoen bestaande woningen zijn verantwoordelijk voor 40 procent van het totale energieverbruik. Er moet dus dringend duurzamer gebouwd worden. Van oudsher wordt in Frankrijk op andere wijze gebouwd dan in Nederland: spouwmuren kent men niet en dubbel glas ontbreekt nog in vele woningen. Hiervan is het land zich bewust, vooral sinds de Grenelle de l’Environnement, het nationale milieudebat dat in het najaar van 2007 plaatsvond. Uit dat debat is een reeks concrete voorstellen voortgekomen om de energierekening in deze sector terug te brengen. Eén van de concrete resultaten is de zogenaamde RT 2012, réglementation thermique 2012. Dit is een nieuw pakket van maatregelen dat sinds oktober 2011 geleidelijk in werking treedt. Het betreft de nieuwbouw in de woningbouwsector maar ook in de tertiaire sector, kantoren, scholen en crèches. Voor het bereiken van de Franse doelstellingen in de bouw zijn technologie-doorbraken noodzakelijk. De Franse overheid is bezig een tiental technologische topinstituten op te zetten rond CO2-arme energievormen en – toepassingen. Twee projectvoorstellen daarvan betreffen energie-efficiency in de bouw, INEF4 en Efficacity.

Wat houdt de RT 2012 in?
RT 2012 (réglementation thermique) is de opvolger van RT 2005, het is bindende regelgeving waarin concrete doelstellingen zijn verwoord met betrekking tot de energie-efficiency in de nieuwbouw. In onderstaand figuur is de roadmap te zien van de RT-serie die in 2005 startte. De RT 2012 heeft tot doel om in nieuw gebouwde constructies een energieverbruik van 50 kWh per vierkante meter per jaar te behalen. Het streven voor 2020 is de RT 2020 BEPOS (bâtiments à énergie positive) te bereiken, gebouwen die energie produceren. Vooralsnog gaat het om de BBC-norm, Bâtiment Basse Consommation, oftewel 50 kWh per vierkante meter per jaar. Om dat te bereiken geeft de RT 2012 enerzijds resultaatgebonden eisen, anderzijds eisen voor wat betreft de ingezette middelen.

De resultaatgebonden eisen zijn:

• Een bioklimatologisch ontwerp van het gebouw. Dit betekent slim gebruik maken van materialen en een optimale oriëntatie voor een sterke verlaging van het energieverbruik (zoals leefruimtes op het zuiden, opslagruimte, slaapkamers en kantoor aan de noordkant);
• De ratio energieverbruik per vierkante meter woonoppervlak (50 kWh voor de BBC-norm);
• Een grenswaarde voor de toegestane luchtdoorlatendheid. Een ‘luchtlek’ betekent immers onmiddellijk tocht en warmteverlies.

Eisen met betrekking tot de ingezette middelen:

• Gebruikmaking van duurzame energie, met name voor de warmwaterproductie;
• Meten en aantonen van de verbruikte energie voor de vijf verschillende verbruikstypes: verwarming, warmwater, koeling, verlichting, specifieke elektriciteit;
• Behandeling van koudebruggen.

De RT 2012 wordt momenteel geleidelijk aan van kracht maar er blijkt veel onrust te bestaan vanwege de complexiteit van de voorgestelde rekenmodellen.

Culturele revolutie in de Franse bouw. Doordat de RT2012 resultaat gebonden eisen omvat, wordt in de toekomst de ene installateur verantwoordelijk voor de andere die op zijn beurt weer verantwoording moet afleggen voor een groter geheel. Er moet dus veel meer samengewerkt worden. Een culturele revolutie in de Franse bouw. De sector zal moeten overstappen op een geheel nieuwe manier van samenwerken.

Planning RT 2012. Het van kracht worden van de RT 2012 is stapsgewijs voorzien. Sinds oktober 2011 is de regeling in werking getreden voor nieuw te bouwen crèches, kantoren, scholen en voor woningen gelegen in zogenaamde ANRU-zones (stadsrenovatiegebieden). Vanaf 1 januari 2013 geldt de RT 2012 voor alle nieuwbouw.

Voor het bereiken van de Franse 2012-doelstellingen zijn technologie-doorbraken noodzakelijk. De Franse overheid is bezig een tiental technologische topinstituten op te zetten rond CO2-arme energievormen en – toepassingen. Twee projectvoorstellen daarvan betreffen energie-efficiency in de bouw, INEF4 en Efficacity.

IEED’s: Nieuwe Franse technologische topinstituten gewijd aan CO2-arme energie
In het kader van het programma Investissements d’Avenir (middelen voortgekomen uit de grote staatslening van 2009), heeft het Franse agentschap voor het projectmatig beheer van de onderzoeksmiddelen ANR een oproep gelanceerd voor de oprichting van een tien- of vijftiental IEED’s, Instituts d’Excellence dans le domaine des Energies Décarbonées. Een IEED is een groot topinstituut voor CO2-arme energie, gericht op een veelbelovende energiesector. Frankrijk hoopt hiermee in de voorhoede te blijven van landen met veel kennis en expertise rond duurzame energie. De IEED is een nieuw concept in Frankrijk: een thematisch instituut dat via publiek-private samenwerkingsovereenkomsten onderzoeksprogramma’s programmeert en coördineert ondersteund door technologische platforms. Daarmee worden pre-competitieve pilots uitgevoerd die inspelen op behoeften van de markt. De IEED’s dragen tevens bij aan de optimalisatie van opleidingen en scholing. Er is in totaal een miljard euro beschikbaar voor de toekomstige IEED’s.

Duurzame bouw in de IEED’s: INEF4 en Efficacity
Twee IEED-voorstellen focussen op duurzaam bouwen en renoveren, de topinstituten INEF4 en Efficacity. Bij beiden is het CSTB (Centre Scientifique et Technique du Bâtiment) nauw betrokken. Het CSTB is het technisch en wetenschappelijk instituut voor de bouw, spil in het Franse kennisnetwerk van de sector.

IEED INEF4 – Duurzaam bouwen én renoveren. Institut National d’Excellence Facteur 4: Réhabilitation et Construction Durables (INEF4)
INEF4 is het projectvoorstel uit de regio Aquitaine met een focus op het thema duurzaam bouwen en renoveren. Deelnemers zijn de Universiteit van Bordeaux, het Institut Technologique Forêt Cellulose Bois-Construction Ameublement (FCBA), het Centre de Ressources Technologiques NOBATEK en het Institut National de l’Énergie Solaire (INES) met steun van private en publieke regionale en nationale acteurs, te weten Gascogne Wood Products, Egeris, PROMODUL, GDF-SUEZ, CSTB, Effinergie, de cluster DERBI, cluster CREAHd, FCBA, St Gobain, Eiffage, Suez en een aantal mkb’s. Ook de cluster Xylofutur (pôle de compétitivité) is nauw bij het project betrokken. Het hoofdkantoor van het INEF4 (4 wijst op de factor 4 doelstelling), een uiteraard uiterst innovatief en energiezuinig gebouw, komt op de campus in Bordeaux.

IEED EFFICACITY – Duurzame stad, energie efficiency in gebouwen en in de stad, slimme meter Dit projectvoorstel heeft meer een focus op smart cities en smart buildings. Deelnemers zijn Bouygues Construction, EDF, GDF SUEZ, IBM, RATP, Veolia Environnement, Vinci Construction France, ABMI, Arcadis, Artelia, Assystem E&EOS, Burgeap, Egis, H3C Energies, ICI, SAFEGE, Groupe SCE, SETEC, SYSTRA, PRES UPE Paris Est, CSTB,-EIVP,-ENPC, ENSA PB, ENSA VT, ENSA PM, ESIEE, ESTP, IFSTTAR, INRIA, UPEC, UPEMLV. Op stadsniveau is het primaire doel het terugdringen van verloren energie en de ontwikkeling van innovatieve oplossingen voor energieopslag. Ook nieuwe technologieën voor met name koude- en warmteproductie worden onderzocht. Uiteindelijk is het de bedoeling dat alle ontwikkelde technologie maximaal geïntegreerd wordt voor een duurzamere stad. Efficacity werkt alleen op het gebied van nieuwbouw. Het IEEF INEF4 focust immers op renovatie.

Bronnen Site van de Grenelle de l’environnement;  RT 2012 ;  INEF4 ; Bekendmaking, selectie, criteria IEED’s